11 Eylül sonrasında değişen tehdit ve fırsat algılamaları Türk Dünyasının önünde de yeni fırsatlar doğurmuş beraberinde de tehditler getirmiştir. Türk halklarının yaşadığı pek çok coğrafyayı da kapsayan alanlarda değişen dengeler Türk Dünyası için yeni politikalar üretilmesi ihtiyacını zaruret haline getirmiştir. Üretilecek ortak politikalar sayesinde Türk halklarının bu değişikliklere karşı bir bütün olarak varlığını ortaya koyması sağlanacak diğer taraftan Büyük Orta Doğu Projesi gibi projelerde Türk varlığı ortak tepkisini dile getirebilecektir. Bu kapsam da yaşanan gelişmeler içerisinde Türk Dünyasının ortak meselelerine karşı ortak tepkisini dile getirmelidirler.
• Süper güç olma iddiasında bulunan Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan 25 milyon nüfusa sahip olan Uygurlara uygulanan asimilasyon politikası devam etmektedir. Baskıcı Çin rejiminin Doğu Türkistan’da uyguladığı politikalarda Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurların temel hak ve özgürlüklerine siyasi ve kültürel haklarına saygılı olmak zorundadırlar.
• ABD’nin düzenlediği Irak operasyonu sonrasında Orta Doğu’da yaşanan süreç Türk Dünyası içinde önemli gelişmelere gebe görünmektedir. Irak’ta Türkmen varlığını görmezden gelen her türlü politikanın Türk Dünyası bir bütün olarak karşısında olmalıdır.
• 11 Eylül terör saldırısının ardından ilk operasyon Afganistan operasyonudur. Afganistan operasyonu sonrasında Afganistan’da Taliban’a karşı verilen mücadele sonrasında şu günlerde Afganistan’ın yeniden inşası sürecine hız verilmiştir. Gelinen bu noktada Afganistan’ın yeniden inşası sürecinde Afganistan Türklerinin yerine ve önemine gereken vurgu yapılmalı ve bu sürecin dışında bırakılmaları engellenmelidir.
• Türk Dünyasının bir diğer önemli ortak sorununu İran’da sınırları içerisinde yaşayan 30 milyondan fazla Güney Azerbaycan Türkünün sahip olması gereken kültürel haklara ve ana dilde eğitim hakkının verilmesi konusunda Türk Dünyası ortak tavrını ortaya koymalıdır.
• Özellikle Ermeni diasporasının her fırsatta uluslararası platformlarda dile getirdiği ve yaşadıkları ülkelerde soykırımın tanınmasına yönelik faaliyetleri son dönemde ciddi boyutlara ulaşmıştır. Ermenistan’ın ve Ermeni diasporasının bu faaliyetlerine karşı Türk Dünyası ortak bir tepki mekanizması geliştirmelidir.
• İşgal altında bulunan Azerbaycan toprağı Karabağ konusunda tüm Türk Dünyası
Azerbaycan’ı destekleyen tavrını ortaya koymalıdır. İşgalci Ermenistan’ın yayılmacı tutumu ve Azerbaycan’ın haklı davası uluslar arası platformlarda duyurulmalıdır.
• Bağımsız Türk Cumhuriyetleri arasında işbirliği ve bölgesel ortaklık kurma çalışmalarına hız verilmelidir.
16.10.04
Рапорт комиссии по политике
После событий 11-го сентября изменилось восприятие выражений угроза и возможность, которые выявили перед тюркским миром новые возможности и вместе с тем угрозы. Изменивщийся силовой баланс во многих географических регионах, где живет тюркский мир, сделал необходимым разработку новых политик. Благодаря разработанным общим политикам будет обеспечена позиция тюркских народов как единое целое и с другой стороны будет возможность высказать общую реакцию в таких проектах, как Великий Средневосточный Проект. В этом плане в зависимости от развитий событий тюркские народы должны высказать общие реакции для общих вопросов тюркского мира.
• Продолжается политика ассимиляции тюрков в пределах границ Китайской Народной Республики, которая претендует на мировую гегемонию. Тоталитарный режим Китая осуществляя политики на Восточном Тюркистане обязан уважвать основные права и свободы, политические и культурные права тюрков проживающих в этом регионе.
• Процесс продожающийся на Среднем Востоке, который начался в Ираке после военной операции со стороны США, предвещает тюркскому миру важные развития событий. Тюркский мир должен встать против каждой политики, которая игнарирует тюркское существование Тюрменели.
• В эти дни, после войны в Афганистане и борьбы с Талибаном на Южном Тюркистане, в ускоренном темпе продолжается процесс перестройки в Афганистане. На данный момент в этом процессе должна быть подчеркнута необходимая значимость и роль афганских тюрков и, должны быть присечены все методы оставлябщие наших собратьев вне этого процесса.
• Тюркский мир должен высказать общую реакцию в другом общем вопросе тюркского мира о проблемах о выдачи политическо-культурных прав и прово образования на родном языке более 30-ти млн. тюрков Южного Азербайджана проживающих в пределах Ирана.
• В последнее время действия Армянской диаспоры направленное при каждом удобном случае на международной платформе высказывать и призывать государства, в которых они живут, признать геноцид, достигла серьезных величин. Тюркский мир должен разработать механизм общей реакции об этих действиях Армении и армянской диаспоры.
Тюркский мир должен высказать поддержку Азербайджана по вопросу Карабаха, который находиться под оккупацией. Оккупанская политика Армении и справедливое дело Азербайджана должно быть прозвучена на международной платформе.
• Сотрудничесиво между независимыми тюркскими республиками и работу по созданию регионального портнерства должны быть ускорены.
• Отступить от незаконных применений в политике месхетинцев-тюрков, которые проживают в Российской Федерации и выполнить обязанности о выдачи прав гражданства; устранение препятствий по вопросу возвращения на родину месхетинцев-тюрков Грузии и выполнение обязательств перед Советом Европы.
• Продолжается политика ассимиляции тюрков в пределах границ Китайской Народной Республики, которая претендует на мировую гегемонию. Тоталитарный режим Китая осуществляя политики на Восточном Тюркистане обязан уважвать основные права и свободы, политические и культурные права тюрков проживающих в этом регионе.
• Процесс продожающийся на Среднем Востоке, который начался в Ираке после военной операции со стороны США, предвещает тюркскому миру важные развития событий. Тюркский мир должен встать против каждой политики, которая игнарирует тюркское существование Тюрменели.
• В эти дни, после войны в Афганистане и борьбы с Талибаном на Южном Тюркистане, в ускоренном темпе продолжается процесс перестройки в Афганистане. На данный момент в этом процессе должна быть подчеркнута необходимая значимость и роль афганских тюрков и, должны быть присечены все методы оставлябщие наших собратьев вне этого процесса.
• Тюркский мир должен высказать общую реакцию в другом общем вопросе тюркского мира о проблемах о выдачи политическо-культурных прав и прово образования на родном языке более 30-ти млн. тюрков Южного Азербайджана проживающих в пределах Ирана.
• В последнее время действия Армянской диаспоры направленное при каждом удобном случае на международной платформе высказывать и призывать государства, в которых они живут, признать геноцид, достигла серьезных величин. Тюркский мир должен разработать механизм общей реакции об этих действиях Армении и армянской диаспоры.
Тюркский мир должен высказать поддержку Азербайджана по вопросу Карабаха, который находиться под оккупацией. Оккупанская политика Армении и справедливое дело Азербайджана должно быть прозвучена на международной платформе.
• Сотрудничесиво между независимыми тюркскими республиками и работу по созданию регионального портнерства должны быть ускорены.
• Отступить от незаконных применений в политике месхетинцев-тюрков, которые проживают в Российской Федерации и выполнить обязанности о выдачи прав гражданства; устранение препятствий по вопросу возвращения на родину месхетинцев-тюрков Грузии и выполнение обязательств перед Советом Европы.
DTGB 11. KURULTAYI DİL EDEBİYAT KOMİSYONU RAPORU
“Edebiyat” malzemesi “dil”e dayanan bir müessesedir. Çok geniş bir coğrafyaya yayılmış Türk halkları tarafından içi doldurulan “Türk Dünyası Edebiyatları” kavramı da Türk dili ile yaratılan edebiyatları ifade eder.
Türk dünyası edebiyatları konusunda öncelikle açıklık getirilmesi gereken nokta Türk dilinde çeşitli faktörlerle meydana gelen farklılıkların bir zaaf olarak değil bir zenginlik olarak değerlendirilmesi gerektiğidir. Diller başlangıçta ortak bir kaynağa dayanmakla birlikte, zaman içinde, özellikle coğrafî sahalarda dağılma meydana geldiği anlarda birtakım lehçelere ayrılıp yeni özellikler kazanmaktadırlar. Bu geniş coğrafî yayılış, o zamana kadar Orta Asya’da tek bir yazı dili halinde devam eden Türk dilinde bazı farklılaşmalara sebep olmuş ve Türkçe birtakım farklılaşmalara uğramıştır. Gelişme imkânı bulan Türk dili kolları da taşıdıkları özellikler bakımından birbirinin aynısı olmazken, farklı özellikler göstererek gelişen Türk yazı dilleri, ortak bir kaynaktan beslenmekle birlikte, farklı edebî gelişmelere de sahne olmuşlardır. Türk dünyası edebiyatları bu yeni gelişmelerle ortaya çıkan edebiyattır. Bu edebî gelişmeler de ancak XV. yüzyıldan itibaren şekillenmeye başlamıştır. Ondan önceki ortak hayat devresinde söylenen türküler, koşmalar, maniler, destanlar, atasözleri ve bilmeceler gibi edebî ürünlerin hepsi ortaktır. Türk dili pek çok kollara ayrılmış olmakla birlikte, bu edebî ürünlerin birçoğu bugün de hâlâ ortaktır. Bu ortak birikimin ve zenginliğin korunması ve geliştirilmesi için komisyonumuz aşağıda yer alan hususların dikkate alınmasını önermektedir.
1. Türk Dünyası edebiyat hayatının en önemli sorunlarından biri, ortak bir yazı dilinin belirlenmesinde ve kullanılmasında yaşanan sorunlardır. Bu kapsamda yapılması gereken en önemli çalışma ortak yazı dilinin belirlenmesi ve belirlenen bu yazı dilinin kullanımının genişletilmesine yönelik çalışmalar yapmaktır. Bu çalışmaların bir an önce başlatılması, ortak anlaşılır dilin güçlendirilmesi ve yeni nesillerin bu konuda teşvik edilmesi komisyonunumuzun öncelikli hedefidir. Bu bağlamda, Türk Dünyasında iletişim dilinin Türkiye Türkçesi olması gerektiğine oy birliğiyle karar verilmiştir
2. Sözlükler, gramer kurallarını ve lehçeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları gösteren kılavuz kitaplar hazırlanmalıdır. Böylece, Türk lehçelerin ayrı birer “dil” değil, fonetik farklılıkları olan lehçeler ve şiveler olduğu anlaşılacaktır. Ayrıca, Ortak Türk Dili Değerlendirmeleri ve Ortak Türk Deyimleri kitaplarının DTGB tarafından yayınlanması kararlaştırılmıştır
3. Türk Dünyası edebiyatının bir “Çeviri Kampanyasına” acilen ihtiyacı vardır. Bu çeviri faaliyetleri için Türk Dünyası’nın uygun bir yerinde bir Akademi'nin kurulması önerilmektedir.
4. Edebî aktarmalar yapılmalıdır. Ortak şiir ve edebiyat günleri düzenlenerek yazar ve şairlerin birbirlerini tanımaları, birbirlerinin eserlerinden, çalışmalarından haberdar olmaları sağlanmalıdır. Ortak Türk edebiyatının öncü simalarından Yesevi, Nevai, Mahdumgulu,Huseyin Cavit,Abay, Çolpan, Avezov, Aytmatov, Şehriyar gibi şahsiyetler etrafında bir ortaklık oluşturulabilir. Dikkat edilirse, bunlar, gerek eserlerindeki edebî üstünlükle, gerekse dili işleme yetenekleriyle yalnızca bir bölgenin değil, bütün Türk Dünyasının, Türkçe coğrafyasının kalemleri olmuşlardır. Bu yazar ve şairlerin hareketlendirici güçlerinden yararlanarak yeni kalemler yaratmalı, dili ve edebiyatı “birlik” potasında yeni noktalara taşımak gerekmektedir Bu çerçevede Türk Genç Yazarlar Birliğine büyük görevler düşmektedir.
5. Türk Dünyasına yönelik müzik yayını yapan bir kanalın oluşturulması öngörülmektedir.
6. Turk kültürüne ait temel eserlerin tum Turk Dunyası’na ulaştırılması sağlanmalıdır.
7. Türk Dünyası ortak edebiyatı ve Türk Dünyası ortak tarihi kitaplarının yazım çalışmaları da bir an önce hızlandırılmalı ve bu tür yayınlar çeşitlendirilmelidir. Bu çalışmalar özellikle ortak bir Türk edebiyatı hafızasının oluşturulması bakımından büyük önem taşıtmaktadır. Türk Genç Yazarlar Birliği’nin bu konudaki desteği ayrıca önemlidir.
8. Türk Genç Yazarlar Birliği faaliyetleri çerçevesinde ortak edebiyat dergileri çıkarılmalıdır. Örneğin, İstanbul’da basılan bir derginin Bakü’de, Astana’da, Taşkent’te de satılması, okunması sağlanmalı, dergi ve gazetelerin Türk Dünyasının çeşitli noktalarında bürolar açmaları sağlanması için DTGB bünyesindeki tüm teşkilatlar işbirliği içinde olmalıdır. Ayrıca, Türk Dünyası Genç Şairler Şöleni düzenlenerek genç şairler Türk Dünyasına tanıtılıp gençler özendirilmelidir.
9. Karşılıklı tiyatro kumpanyaları düzenlenerek Türk Dünyasının genç tiyatrocuları hem Türk Dünyasına hem de tüm dünyaya tanıtılmalıdır.
10. Edebî eserlerde işlenilen ortak temalar, edebî eserlerde kullanılan mitolojik unsurlar Türk dünyası’ndaki edebiyatın başlangıcından beri bir birliktelik içinde oluşuna dikkat çeker. Bütün bu ortaklıkların yeni eserlerle daha da güçlendirilmesi ortak kültürümüzü geliştirerek, yalnız edebiyatta ve sanatta değil ekonomi ve siyasette de güç birliği yapma yolunu açacaktır.
11. Türklerin yaşadığı coğrafyalarda ve Dünyanın çeşitli bölgelerinde Türklere ait mimari yada etnografik eserlere yönelen tehdit ve tahribatı önlemek için ortak tepki verilmesi son derece önemlidir. Bu amaçla UNESCO gibi uluslararası kuruluşların bu konuda harekete geçirilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, etnografik eserlerin yanısıra Türklerin yaşadıkları coğrafya’nın tapu senedi yerine geçen mimari eserlerin de ön plana çıkartılarak tanıtılması gereklidir..
12. Türkçe’nin BM dili olması için başvuruda bulunulması kararlaştırılmıştır.
Türk dünyası edebiyatları konusunda öncelikle açıklık getirilmesi gereken nokta Türk dilinde çeşitli faktörlerle meydana gelen farklılıkların bir zaaf olarak değil bir zenginlik olarak değerlendirilmesi gerektiğidir. Diller başlangıçta ortak bir kaynağa dayanmakla birlikte, zaman içinde, özellikle coğrafî sahalarda dağılma meydana geldiği anlarda birtakım lehçelere ayrılıp yeni özellikler kazanmaktadırlar. Bu geniş coğrafî yayılış, o zamana kadar Orta Asya’da tek bir yazı dili halinde devam eden Türk dilinde bazı farklılaşmalara sebep olmuş ve Türkçe birtakım farklılaşmalara uğramıştır. Gelişme imkânı bulan Türk dili kolları da taşıdıkları özellikler bakımından birbirinin aynısı olmazken, farklı özellikler göstererek gelişen Türk yazı dilleri, ortak bir kaynaktan beslenmekle birlikte, farklı edebî gelişmelere de sahne olmuşlardır. Türk dünyası edebiyatları bu yeni gelişmelerle ortaya çıkan edebiyattır. Bu edebî gelişmeler de ancak XV. yüzyıldan itibaren şekillenmeye başlamıştır. Ondan önceki ortak hayat devresinde söylenen türküler, koşmalar, maniler, destanlar, atasözleri ve bilmeceler gibi edebî ürünlerin hepsi ortaktır. Türk dili pek çok kollara ayrılmış olmakla birlikte, bu edebî ürünlerin birçoğu bugün de hâlâ ortaktır. Bu ortak birikimin ve zenginliğin korunması ve geliştirilmesi için komisyonumuz aşağıda yer alan hususların dikkate alınmasını önermektedir.
1. Türk Dünyası edebiyat hayatının en önemli sorunlarından biri, ortak bir yazı dilinin belirlenmesinde ve kullanılmasında yaşanan sorunlardır. Bu kapsamda yapılması gereken en önemli çalışma ortak yazı dilinin belirlenmesi ve belirlenen bu yazı dilinin kullanımının genişletilmesine yönelik çalışmalar yapmaktır. Bu çalışmaların bir an önce başlatılması, ortak anlaşılır dilin güçlendirilmesi ve yeni nesillerin bu konuda teşvik edilmesi komisyonunumuzun öncelikli hedefidir. Bu bağlamda, Türk Dünyasında iletişim dilinin Türkiye Türkçesi olması gerektiğine oy birliğiyle karar verilmiştir
2. Sözlükler, gramer kurallarını ve lehçeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları gösteren kılavuz kitaplar hazırlanmalıdır. Böylece, Türk lehçelerin ayrı birer “dil” değil, fonetik farklılıkları olan lehçeler ve şiveler olduğu anlaşılacaktır. Ayrıca, Ortak Türk Dili Değerlendirmeleri ve Ortak Türk Deyimleri kitaplarının DTGB tarafından yayınlanması kararlaştırılmıştır
3. Türk Dünyası edebiyatının bir “Çeviri Kampanyasına” acilen ihtiyacı vardır. Bu çeviri faaliyetleri için Türk Dünyası’nın uygun bir yerinde bir Akademi'nin kurulması önerilmektedir.
4. Edebî aktarmalar yapılmalıdır. Ortak şiir ve edebiyat günleri düzenlenerek yazar ve şairlerin birbirlerini tanımaları, birbirlerinin eserlerinden, çalışmalarından haberdar olmaları sağlanmalıdır. Ortak Türk edebiyatının öncü simalarından Yesevi, Nevai, Mahdumgulu,Huseyin Cavit,Abay, Çolpan, Avezov, Aytmatov, Şehriyar gibi şahsiyetler etrafında bir ortaklık oluşturulabilir. Dikkat edilirse, bunlar, gerek eserlerindeki edebî üstünlükle, gerekse dili işleme yetenekleriyle yalnızca bir bölgenin değil, bütün Türk Dünyasının, Türkçe coğrafyasının kalemleri olmuşlardır. Bu yazar ve şairlerin hareketlendirici güçlerinden yararlanarak yeni kalemler yaratmalı, dili ve edebiyatı “birlik” potasında yeni noktalara taşımak gerekmektedir Bu çerçevede Türk Genç Yazarlar Birliğine büyük görevler düşmektedir.
5. Türk Dünyasına yönelik müzik yayını yapan bir kanalın oluşturulması öngörülmektedir.
6. Turk kültürüne ait temel eserlerin tum Turk Dunyası’na ulaştırılması sağlanmalıdır.
7. Türk Dünyası ortak edebiyatı ve Türk Dünyası ortak tarihi kitaplarının yazım çalışmaları da bir an önce hızlandırılmalı ve bu tür yayınlar çeşitlendirilmelidir. Bu çalışmalar özellikle ortak bir Türk edebiyatı hafızasının oluşturulması bakımından büyük önem taşıtmaktadır. Türk Genç Yazarlar Birliği’nin bu konudaki desteği ayrıca önemlidir.
8. Türk Genç Yazarlar Birliği faaliyetleri çerçevesinde ortak edebiyat dergileri çıkarılmalıdır. Örneğin, İstanbul’da basılan bir derginin Bakü’de, Astana’da, Taşkent’te de satılması, okunması sağlanmalı, dergi ve gazetelerin Türk Dünyasının çeşitli noktalarında bürolar açmaları sağlanması için DTGB bünyesindeki tüm teşkilatlar işbirliği içinde olmalıdır. Ayrıca, Türk Dünyası Genç Şairler Şöleni düzenlenerek genç şairler Türk Dünyasına tanıtılıp gençler özendirilmelidir.
9. Karşılıklı tiyatro kumpanyaları düzenlenerek Türk Dünyasının genç tiyatrocuları hem Türk Dünyasına hem de tüm dünyaya tanıtılmalıdır.
10. Edebî eserlerde işlenilen ortak temalar, edebî eserlerde kullanılan mitolojik unsurlar Türk dünyası’ndaki edebiyatın başlangıcından beri bir birliktelik içinde oluşuna dikkat çeker. Bütün bu ortaklıkların yeni eserlerle daha da güçlendirilmesi ortak kültürümüzü geliştirerek, yalnız edebiyatta ve sanatta değil ekonomi ve siyasette de güç birliği yapma yolunu açacaktır.
11. Türklerin yaşadığı coğrafyalarda ve Dünyanın çeşitli bölgelerinde Türklere ait mimari yada etnografik eserlere yönelen tehdit ve tahribatı önlemek için ortak tepki verilmesi son derece önemlidir. Bu amaçla UNESCO gibi uluslararası kuruluşların bu konuda harekete geçirilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, etnografik eserlerin yanısıra Türklerin yaşadıkları coğrafya’nın tapu senedi yerine geçen mimari eserlerin de ön plana çıkartılarak tanıtılması gereklidir..
12. Türkçe’nin BM dili olması için başvuruda bulunulması kararlaştırılmıştır.
РАПОРТ КОМИССИИ ПО ЯЗЫКУ И ЛИТЕРАТУРЕ
Материал «литературы» основывается на «языке». И в этой связи у тюрков, распространенных по широкому географию понятие «литературы тюркского мира» выражает литературы, созданную на тюркском языке.
В связи с литературой тюркского мира прежде всего необходимое достигнутая точка должна быть оценивание множество разных факторов на тюркском языке, и эти множества не должны означать его слабость. Вместе с тем, что языки в начале основывались на один источник, особенно в тот момент, когда происходить распространение по географической зоне со временем они различаются на некоторые диалекты. Распространение тюрков по широкой географии способствовало рождению новых диалектов. Несмотря на то, что тюркский язык питался единым источником это развитие языка привело также к разным митературным явлениям. Литература тюркского мира как раз и является продуктом этих развитий. Эти литературные развития формировались с XV века. Народные песни, кошма, мани, дестаны, пословицы и загадки это сомнения периода, когда все сочинялось на общем языке. Многие из них до сих пор остаются общими. Для защиты, сохранения и развития этих общих ценностей наша комиссия приняла следующие решения.
1. Одна из главных проблем тюркского мира это проблема определения и использование общего тюркского языка. Поэтому следует определить и расширить среду использования общего письменного языка. Первоначальные задачи комиссии это срвзу же начать необходимую работу, сделать понятливым общий язык и стимулировать новые поколения. В этом плане единогласно было решено определить турецкий диалект общим языком.
2. Необходимо приготовить словари, книги по грамматике и книги в которых будет сравнение похожих и отличительных черт между диалектами. Таким образом будет ясно, что тюркские диалекты это не разные язуки, а диалекты между которыми имеются фонетические разницы, кроме этого МОТМ выпускать книгу общего тюркского языка и общих тюркских поговорок.
3. Тюркский мир нуждается в срочной «компании переводов» литературы. Для этого рекомендуется учредить Академию в соответсвтвующем регионе тюркского мира.
4. Должны проводиться дни литературы и стихотворений, что обеспечит взаимное знакомство писателей и поэтов, произведений. Вокруг таких великих личностей как Ясави, Наваи, Махдимкули, Гусеин Джавит, Болпан, Авезов, Айтматов, Шахрияр, которые являются передовыми личностями тюркского мира, можно создать партнерство. Если внимательно посмотреть то можно заметить, что они представляют не какой-либо регион, а целый тюркский мир, необходимо создать новые перья, стать носителем языка и литературы в единое целое, используя для этого движимую силу этих писателей и поэтов. В этом плане большую роль должен играть Объединение Писателей тюркской молодежи.
5. Намечается учреждение музыкального канала тюркского мира.
6. Необходимо обеспечить доступ тюркского мира к основным произведением тюркской культуры.
7. Необходимо ускорить работу книг по общей литературе и общей истории тюркского мира. Эти работы имея большое значение особенно для создания базы тюркской литературы. Поддержка Объединения Тюркской Молодежи имеет важное значение.
8. Необходимо издавать общие литературные журналы в рамках работы ОПTМ. Например, необходимо обеспечить продажу, чтение журнала изданного в Стамбуле, например в Баку, Астане, Ташкенте. Все организации находящиеся при МОТМ должны быть привлечены для обеспечения открытий бюро, офисов на разных точках тюркского мира. Кроме этого, организуя фестиваль молодых поэтов тюркского мира необходимо познакомиться их творчеством и таким образом стимулировать молодежь.
9. Необходимо взаимное ознакомление театральных артистов тюркской молодежи.
10. Общие литературные темы, общие мифологические компоненты указывают нам единую литературу тюркского мира с древих времен. Усилие этих партнерств новыми произведениями не только будет развивать нашу литературу и исскуство, но и будет положительно отражаться на общей экономике и политике тюркского мира.
11. Для пересечений и разрушений направленных против архитектурных и этнографических произведений во всех регионах тюркского мира необходимо высказывание общей реакции имеет важнее значение. Для этого необходимо интерес и внимание ЮНЕСКО. Наряду с этнографическими произведениями необходимо пропогандировать архитектурные произведения, которые использовались вместо Кадастрового документа.
12. Принято решение об обращении для провозглашения тюркского языка языком ООН.
В связи с литературой тюркского мира прежде всего необходимое достигнутая точка должна быть оценивание множество разных факторов на тюркском языке, и эти множества не должны означать его слабость. Вместе с тем, что языки в начале основывались на один источник, особенно в тот момент, когда происходить распространение по географической зоне со временем они различаются на некоторые диалекты. Распространение тюрков по широкой географии способствовало рождению новых диалектов. Несмотря на то, что тюркский язык питался единым источником это развитие языка привело также к разным митературным явлениям. Литература тюркского мира как раз и является продуктом этих развитий. Эти литературные развития формировались с XV века. Народные песни, кошма, мани, дестаны, пословицы и загадки это сомнения периода, когда все сочинялось на общем языке. Многие из них до сих пор остаются общими. Для защиты, сохранения и развития этих общих ценностей наша комиссия приняла следующие решения.
1. Одна из главных проблем тюркского мира это проблема определения и использование общего тюркского языка. Поэтому следует определить и расширить среду использования общего письменного языка. Первоначальные задачи комиссии это срвзу же начать необходимую работу, сделать понятливым общий язык и стимулировать новые поколения. В этом плане единогласно было решено определить турецкий диалект общим языком.
2. Необходимо приготовить словари, книги по грамматике и книги в которых будет сравнение похожих и отличительных черт между диалектами. Таким образом будет ясно, что тюркские диалекты это не разные язуки, а диалекты между которыми имеются фонетические разницы, кроме этого МОТМ выпускать книгу общего тюркского языка и общих тюркских поговорок.
3. Тюркский мир нуждается в срочной «компании переводов» литературы. Для этого рекомендуется учредить Академию в соответсвтвующем регионе тюркского мира.
4. Должны проводиться дни литературы и стихотворений, что обеспечит взаимное знакомство писателей и поэтов, произведений. Вокруг таких великих личностей как Ясави, Наваи, Махдимкули, Гусеин Джавит, Болпан, Авезов, Айтматов, Шахрияр, которые являются передовыми личностями тюркского мира, можно создать партнерство. Если внимательно посмотреть то можно заметить, что они представляют не какой-либо регион, а целый тюркский мир, необходимо создать новые перья, стать носителем языка и литературы в единое целое, используя для этого движимую силу этих писателей и поэтов. В этом плане большую роль должен играть Объединение Писателей тюркской молодежи.
5. Намечается учреждение музыкального канала тюркского мира.
6. Необходимо обеспечить доступ тюркского мира к основным произведением тюркской культуры.
7. Необходимо ускорить работу книг по общей литературе и общей истории тюркского мира. Эти работы имея большое значение особенно для создания базы тюркской литературы. Поддержка Объединения Тюркской Молодежи имеет важное значение.
8. Необходимо издавать общие литературные журналы в рамках работы ОПTМ. Например, необходимо обеспечить продажу, чтение журнала изданного в Стамбуле, например в Баку, Астане, Ташкенте. Все организации находящиеся при МОТМ должны быть привлечены для обеспечения открытий бюро, офисов на разных точках тюркского мира. Кроме этого, организуя фестиваль молодых поэтов тюркского мира необходимо познакомиться их творчеством и таким образом стимулировать молодежь.
9. Необходимо взаимное ознакомление театральных артистов тюркской молодежи.
10. Общие литературные темы, общие мифологические компоненты указывают нам единую литературу тюркского мира с древих времен. Усилие этих партнерств новыми произведениями не только будет развивать нашу литературу и исскуство, но и будет положительно отражаться на общей экономике и политике тюркского мира.
11. Для пересечений и разрушений направленных против архитектурных и этнографических произведений во всех регионах тюркского мира необходимо высказывание общей реакции имеет важнее значение. Для этого необходимо интерес и внимание ЮНЕСКО. Наряду с этнографическими произведениями необходимо пропогандировать архитектурные произведения, которые использовались вместо Кадастрового документа.
12. Принято решение об обращении для провозглашения тюркского языка языком ООН.
DTGB 11. KURULTAYI EKOLOJİ KOMİSYONU RAPORU
Çevre sorunları, günümüzde hızla artan ve içindekilerle birlikte dünyayı tehdit eden en büyük tehlikelerin başında gelmektedir. İnsanların ve diğer canlıların yaşamlarını sürdürdükleri çevrede ortaya çıkan kümülatif nitelikli bozulma olarak ele alabileceğimiz bir aşamaya gelmiş bulunmaktadır. Genelde tüm dünyayı ilgilendiren ekolojik sorunlar, özelde de Türk Dünyası için önlem alınması gereken boyutlara ulaşmıştır. Bu kapsamda:
1. Dünyanın en büyük iç gölü niteliği taşıyan Hazar Denizi’nin çevresel sorunları uluslararası ve çok faktörlü bir özelliği sahiptir. Bu denizi çevreleyen ülkeler ve burayı besleyen Volga, Ural, Kura, Terek, Emba, Atrek ve Gurgan gibi nehirlerin beraberinde getirdiği kirliliklerin ortaya çıkardığı çevre sorunları göz ardı edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Hazar Denizi özellikle kıyısında petrol yataklarının bulunması nedeniyle petrol endüstrisi faaliyetleri, arıtılmadan göle verilen kimya endüstrisi atıkları ve kentsel atıklar ile de önemli ölçüde kirlenmektedir. Bu kirlenme bölgenin ekolojik dengesini bozmakta, Hazar Denizi’ne özgü bir takım canlı türlerinin nesillerinin tükenmesine sebep olmaktadir.
Hazar Denizi’nin sorunları kıyı ülkeleri Cumhurbaşkanları ve Dış İşleri Bakanları zirvelerinde ele alınmaktadır. Fakat bu görüşmeler Hazar’ın statüsü ile ilgili siyasal nitelik taşıdığı için çevre sorunları ön plana çıkmamaktadır. Hazar Denizi kıyısı ülkelerinin çevre bakanlarının katıldığı bir zirve tertiplenmeli, çevre sorunları uzman kurumların da yardımları ile ele alınarak görüşülmelidir.
2. Dünyanın en büyük 4. gölü olan Aral Gölü’nün kurumasıyla verimli topraklar çölleşmekte, büyük miktarda tuz tozu etrafa yayılmakta, bölgedeki iklim değişikliği, salgın hastalıklara özellikle de anne ve çocuk ölümlerine sebep olmaktadir. Bölgedeki insanların geçim kaynağı olan balıkçılık tamamen durmuştur. Aral Gölü’nün kuruması sorunu, kaynağı Pamir dağlarındaki buz kütleleri olan Amuderya ve Sırderya nehirlerinin Özbekistan ve Türkmenistan’daki pamuk tarlalarının sulanması amacıyla yataklarının değiştirilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Ancak her iki ırmağın şuanki yataklarının çölden geçmesi yüzünden tarım alanlarına tuzlu su gelmekte, bu da tarım alanlarını coraklaştırmaktadır. İlkel sulama yöntemleri bölgedeki su kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını engellemektedir. Ayrıca ihtiyac fazlası sular çöle bırakılmakta ve bu da başka bir ekolojik probleme neden olmaktadır.
Bununla birlikte her iki nehrin sularının tekrar eski yataklarına alınması, halihazırda Özbekistan ve Türkmenistan’da oluşan tarım kültürünün yok olmasına dolayısı ile bu bölgelerde ekonomik sorunların ortaya çıkmasına yol açacaktır. Bölge ülkelerinin çölleşmenin önüne geçebilmeleri için hep birlikte ortak menfaatler çerçevesinde alınmasi gereken acil tedbirleri müzakere etmeleri gerekmektedir.
3. Ermenistan’da 1977.de elektrik üretimine başlayan ve 1988.de meydana gelen deprem sonucunda güvenlik nedeni ile faaliyetleri durdurulan Metsamor Nükleer Santrali 1995.de yeniden kullanıma açılmıştır. Avrupa Birliği ve Uluslararası Atom Enerji Ajansının santralin kapatılması yönündeki taleplerini sürekli geri çeviren Ermenistan hükümeti, bölge devletleri için büyük tehlike oluşturan santrali çalıştırmakta israr etmektedir. Mevcut eski sovyet nukleer santral teknolojilerinin en eskileri ile inşa edilen Metsamor santrali teknik yetersizliklerinin yanı sıra birinci dereceli deprem bölgesinde olması sebebiyle de tehlike arz etmektedir.
Metsamor Nükleer Santrali atıkları Aras çayına akıtılmakta, bu radyoaktif sular Kura nehri ile birleşerek Azerbayca’ın başkenti Bakü çevresinde içme suyu olarak kullanılmaktadır. Ermenistan gerekli tedbirleri almadığı için kınanmalı ve ayrıca nükleer santralın derhal kapatılması ve alternatif enerji kaynaklarının kullanıma sokulması gerekmektedir.
4. Karadeniz günümüzde trafiği artan ve tüm dünyanın kullandığı bir su yolu konumundadır. Kıyı ülkelerinin Karadeniz’in yaşadığı çevre sorunları konusunda organize olmamaları, tüm dunyanın radyoaktif atıklarının kimyasal ve zehirli çöplerinin Karadeniz’e dökülmesine sebep olmaktadır. Tüm bu etkenlerin yanısıra kontrolsüzce, sorunsuzca, aşırı avlanma ve deniz kirliliği sonucu Karadeniz’in doğal dengesi büyük ölçüde zarar görmektedir. Karadeniz’de yaşanan olumsuz durum önlenmediği takdirde, bölge ülkeleri için geri dönülmez sonuclar doğurması kaçınılmaz olacaktır.
5. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Doğu Türkistan’da 1996’da durdurmuş olduğu nükleer ve kimyasal denemeler bölgenin ekolojik dengesini bozmuş ve burada ölümle sonuçlanan ciddi sağlık problemlerini ortaya çıkarmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti, bütün bu denemeleri kasıtlı olarak Türk halklarının yaşadığı bölgelerde yaptığı için kınanmalı, nükleer ve kimyasal denemelerin yol açtığı tahriplerin düzeltilmesi için faaliyetsizliğine son vermelidir.
6. Rusya Federasyonu Hakas Cumhuriyeti’nde 1985.ten beri faaliyet gösteren Sayanogorsk Aliminyum Fabrikası büyük çevre ve demografik sorunlara yol açmaktadır. Bu politikanın devamı olarak fabrikanın üretim kapasitesini arttırmak amacı ile yeni bir tesisin açılması bölgedeki durumun ağırlaşmasına neden olacaktır. Yeni inşaatın zamanında durdurulması ve halen üretime devam eden fabrikanın kapatılması bölgenin ekolojik güvenliği yönünden büyük önem taşımaktadır.
7. Öncelikle Türk Dünyası’nı ilgilendiren ve yukarıda belli başlıları ele alınan ekolojik sorunların takibi için her türlü çevresel bilginin toplandığı bir bilgi bankası oluşturmak hem kat edilen mesafenin takibi hemde genel bir hafizanin olusturulmasi açısından önem taşımaktadır. Bu amaca hizmet eden bir Internet sitesinin oluşturulması gerekmektedir.
8. Ekoloji komisyonunun iletişim dili Turkçe’dir.
Öneriler :
A) Kırgızistan Cumhuriyeti’ndeki Issık–Kul Gğlü civarında iki nükleer artık bölgesi çevreye ve halkın sağlık durumuna zarar vermektedir. Aynı bölgede radiasyon düzeyinin normalleri bir kaç yüz defa katlaması göz altına alınarak gerekli tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
B) Rusya Federasyonu Ural bölgesindeki Çelyobinsk vilayetinde 1950 senelerden yapılan nükleer denemeler yerli başkurt halkı üzerinde olumsuz etkilerini sürdürmektedir. Çelyobinsk şehrinin dünyanın en tehlikeli bölgeleri sırasına ait olunmallı ve bu denemelerin doğurduğu sonuçlar enkısa sürede aradan kaldırılrmlıdır.
1. Dünyanın en büyük iç gölü niteliği taşıyan Hazar Denizi’nin çevresel sorunları uluslararası ve çok faktörlü bir özelliği sahiptir. Bu denizi çevreleyen ülkeler ve burayı besleyen Volga, Ural, Kura, Terek, Emba, Atrek ve Gurgan gibi nehirlerin beraberinde getirdiği kirliliklerin ortaya çıkardığı çevre sorunları göz ardı edilemeyecek boyutlara ulaşmıştır. Hazar Denizi özellikle kıyısında petrol yataklarının bulunması nedeniyle petrol endüstrisi faaliyetleri, arıtılmadan göle verilen kimya endüstrisi atıkları ve kentsel atıklar ile de önemli ölçüde kirlenmektedir. Bu kirlenme bölgenin ekolojik dengesini bozmakta, Hazar Denizi’ne özgü bir takım canlı türlerinin nesillerinin tükenmesine sebep olmaktadir.
Hazar Denizi’nin sorunları kıyı ülkeleri Cumhurbaşkanları ve Dış İşleri Bakanları zirvelerinde ele alınmaktadır. Fakat bu görüşmeler Hazar’ın statüsü ile ilgili siyasal nitelik taşıdığı için çevre sorunları ön plana çıkmamaktadır. Hazar Denizi kıyısı ülkelerinin çevre bakanlarının katıldığı bir zirve tertiplenmeli, çevre sorunları uzman kurumların da yardımları ile ele alınarak görüşülmelidir.
2. Dünyanın en büyük 4. gölü olan Aral Gölü’nün kurumasıyla verimli topraklar çölleşmekte, büyük miktarda tuz tozu etrafa yayılmakta, bölgedeki iklim değişikliği, salgın hastalıklara özellikle de anne ve çocuk ölümlerine sebep olmaktadir. Bölgedeki insanların geçim kaynağı olan balıkçılık tamamen durmuştur. Aral Gölü’nün kuruması sorunu, kaynağı Pamir dağlarındaki buz kütleleri olan Amuderya ve Sırderya nehirlerinin Özbekistan ve Türkmenistan’daki pamuk tarlalarının sulanması amacıyla yataklarının değiştirilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Ancak her iki ırmağın şuanki yataklarının çölden geçmesi yüzünden tarım alanlarına tuzlu su gelmekte, bu da tarım alanlarını coraklaştırmaktadır. İlkel sulama yöntemleri bölgedeki su kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını engellemektedir. Ayrıca ihtiyac fazlası sular çöle bırakılmakta ve bu da başka bir ekolojik probleme neden olmaktadır.
Bununla birlikte her iki nehrin sularının tekrar eski yataklarına alınması, halihazırda Özbekistan ve Türkmenistan’da oluşan tarım kültürünün yok olmasına dolayısı ile bu bölgelerde ekonomik sorunların ortaya çıkmasına yol açacaktır. Bölge ülkelerinin çölleşmenin önüne geçebilmeleri için hep birlikte ortak menfaatler çerçevesinde alınmasi gereken acil tedbirleri müzakere etmeleri gerekmektedir.
3. Ermenistan’da 1977.de elektrik üretimine başlayan ve 1988.de meydana gelen deprem sonucunda güvenlik nedeni ile faaliyetleri durdurulan Metsamor Nükleer Santrali 1995.de yeniden kullanıma açılmıştır. Avrupa Birliği ve Uluslararası Atom Enerji Ajansının santralin kapatılması yönündeki taleplerini sürekli geri çeviren Ermenistan hükümeti, bölge devletleri için büyük tehlike oluşturan santrali çalıştırmakta israr etmektedir. Mevcut eski sovyet nukleer santral teknolojilerinin en eskileri ile inşa edilen Metsamor santrali teknik yetersizliklerinin yanı sıra birinci dereceli deprem bölgesinde olması sebebiyle de tehlike arz etmektedir.
Metsamor Nükleer Santrali atıkları Aras çayına akıtılmakta, bu radyoaktif sular Kura nehri ile birleşerek Azerbayca’ın başkenti Bakü çevresinde içme suyu olarak kullanılmaktadır. Ermenistan gerekli tedbirleri almadığı için kınanmalı ve ayrıca nükleer santralın derhal kapatılması ve alternatif enerji kaynaklarının kullanıma sokulması gerekmektedir.
4. Karadeniz günümüzde trafiği artan ve tüm dünyanın kullandığı bir su yolu konumundadır. Kıyı ülkelerinin Karadeniz’in yaşadığı çevre sorunları konusunda organize olmamaları, tüm dunyanın radyoaktif atıklarının kimyasal ve zehirli çöplerinin Karadeniz’e dökülmesine sebep olmaktadır. Tüm bu etkenlerin yanısıra kontrolsüzce, sorunsuzca, aşırı avlanma ve deniz kirliliği sonucu Karadeniz’in doğal dengesi büyük ölçüde zarar görmektedir. Karadeniz’de yaşanan olumsuz durum önlenmediği takdirde, bölge ülkeleri için geri dönülmez sonuclar doğurması kaçınılmaz olacaktır.
5. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Doğu Türkistan’da 1996’da durdurmuş olduğu nükleer ve kimyasal denemeler bölgenin ekolojik dengesini bozmuş ve burada ölümle sonuçlanan ciddi sağlık problemlerini ortaya çıkarmıştır. Çin Halk Cumhuriyeti, bütün bu denemeleri kasıtlı olarak Türk halklarının yaşadığı bölgelerde yaptığı için kınanmalı, nükleer ve kimyasal denemelerin yol açtığı tahriplerin düzeltilmesi için faaliyetsizliğine son vermelidir.
6. Rusya Federasyonu Hakas Cumhuriyeti’nde 1985.ten beri faaliyet gösteren Sayanogorsk Aliminyum Fabrikası büyük çevre ve demografik sorunlara yol açmaktadır. Bu politikanın devamı olarak fabrikanın üretim kapasitesini arttırmak amacı ile yeni bir tesisin açılması bölgedeki durumun ağırlaşmasına neden olacaktır. Yeni inşaatın zamanında durdurulması ve halen üretime devam eden fabrikanın kapatılması bölgenin ekolojik güvenliği yönünden büyük önem taşımaktadır.
7. Öncelikle Türk Dünyası’nı ilgilendiren ve yukarıda belli başlıları ele alınan ekolojik sorunların takibi için her türlü çevresel bilginin toplandığı bir bilgi bankası oluşturmak hem kat edilen mesafenin takibi hemde genel bir hafizanin olusturulmasi açısından önem taşımaktadır. Bu amaca hizmet eden bir Internet sitesinin oluşturulması gerekmektedir.
8. Ekoloji komisyonunun iletişim dili Turkçe’dir.
Öneriler :
A) Kırgızistan Cumhuriyeti’ndeki Issık–Kul Gğlü civarında iki nükleer artık bölgesi çevreye ve halkın sağlık durumuna zarar vermektedir. Aynı bölgede radiasyon düzeyinin normalleri bir kaç yüz defa katlaması göz altına alınarak gerekli tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
B) Rusya Federasyonu Ural bölgesindeki Çelyobinsk vilayetinde 1950 senelerden yapılan nükleer denemeler yerli başkurt halkı üzerinde olumsuz etkilerini sürdürmektedir. Çelyobinsk şehrinin dünyanın en tehlikeli bölgeleri sırasına ait olunmallı ve bu denemelerin doğurduğu sonuçlar enkısa sürede aradan kaldırılrmlıdır.
РАПОРТ КОМИССИИ ПО ЭКОЛОГИЮ
В наши дни экологические проблемы приобретают угрожаюшие размеры для всей планеты. Сегодня мы находимся на этапе, так называемого кумулятивного загрязнения, не смотря на это люди и другие живые организмы продолжают существовать. В данный момент экологические проблемы обсуждаются на всем земном шаре, что ведет к требованию принятия реальных мер. В этом плане тюркский мир не является исключением. А именно:
1. Экологические проблемы самого крупного озера в мире Каспийского моря имеют международные и разные факторы. Окружающие страны и реки Волга, Урал, Кура, Терек, Эмба, Атрек и Гурган питающие это море загрязняют Каспийское море, что приводить к большим экологическим вопросам. Нефтянные месторождения на Каспийском море и добыча нефти, не очищенные промышленные и городские отходы значительно загрязняют эту среду. Это загрязнение нарушает экологию региона, приводить к уничтожению многих видов живых организмов характерных Каспийскому морю.
Президенты и министры иностранных дел прибрежных стран Каспийского моря обсуждают этот вопрос на саммитах. Но так как эти встречи носят политический характер о статусе Каспийского моря, то решение этого вопроса остается на заднем плане. Министры экологии прибрежных стран должны организовать саммит и на этом саммите с помощью специальных организаций должны решаться экологические вопросы.
2. С высыханием 4-го крупного озера мира Аральского моря плодотворные земли превращаются в пустыни, большое количество соли распространяеться в среде, а это в свою очередь приводить к изменению климата, к эпидемиям, особенно является первопричиной смертности матерей и детей. Рыболовство, который является средством существования людей этого региона полностью находится под угрозой. Начиная свой исток от гор Памира реки Амударья и Сырдарья вынуждены были поменять русло для орощений хлопчатых полей Узбекистана и Туркменистана, что является причиной высыхания Аральского моря. Однако, на данный момент эти реки текут через пустыню, что приводить к образованию солей на этих полях. Неразвитые способы орошений в этом регионе приводят к отрицательному результату. Так же избыток воды, которое течет в пустыню приводит и к другим экологическим проблемам.
Возвращение русла обеих рек на прежние места приведет к негативным изменениеям в экономиках Узбекистана и Туркменистана. Для предотвращения опустынивания стран этого региона должны быть предприняты срочные меры и в рамках общих интересов.
3. Атомная Электростанция Мецамор начавщая свое производства электричества 1977-ом году в Армении и приостановивщее свою деятельность в целях безопасности после землетрясения в 1988-ом году вновь перешло к активной деятельности в 1995-ом году. Армянская сторона, отвергавщая требование Европейского Союза и Международного Агентсва Атомной Электрической Станции о преостановлении деятельности станции настаивательно продолжают деятельность станции, несмотря на большую угрозу её для региональных стран. Построенная Атомная станция Мецамор в Армении находиться в сейсмаопасной зоне, а также технически оснащена оборудованием оставшимся со времен бывшего Советского Союза, что в свою очередь угрожает экологии окружающих стран.
Отходы Атомной станции Мецамор направлены в реку Араз, и эти радиоактивные воды сливаясь в рекой Кура применяются в качестве питьевой воды в Баку и его окрестностях. В связи с тем, что Армения не прияла меры предосторожности необходимо подвергать её к ответственности и кроме того, незамедлительно приостановить деятельность станции и начинать эксплуатацию альтернативных энергетических источников.
4. Сегодня в Черном море очень много движения и это море стоить на первом место по отношению применяемых морских путей. В связи с неорганизационностью стран, находящихся на побережье Черного моря, приводить к направлению радиоактивных отходов, химических и вредных отбросов всего мира в Черное море. Помимо этих факторов, в результате безконтрольная, безответственная эксплуатация, браконерство и загрязнение моря естественной среде Черного моря наносят большой вред. В случае не предотвращения этого отрицательного состояния, прожитого на Черном море будет неизбежным проявленик невозвратимых результатов для побережных стран.
5. Химические и атомные испытания Китайской Народной Республики в Восточном Тюркистане дает вред экологической среде региона. И Китайская Народная Республика нарочно проводит эти испытания в регионах, где проживает тюркское население и необходимо осудить эти действия и прекратить атомные и химические испытании.
6. Саянагорский алюминевый завод, действующий с 1985-ого года на территории Российской Федерации в Республике Хакасии создает экологические и демографические проблемы. В продолжении этой политики с целью увеличения рабочей мощности завода открытие нового объекта будет усложнять ситуацию. Остановление строительства во время и закрытие действующего завода играет важную роль по отношению к безопасности экологии региона.
7. Данное обстоятельство имеет очень важную значение для прослеживания вышеуказаных обстоятельств, которые интересуют в первую очередь тюкский мир, а так же для доступа к общей базе необходима организация своего рода информационной базы об окружающей среде. И в связи с этим необходимо создать интернат сайт, который будет служит обмену инфорцией в этой области.
8. Турецкий является языком общения комиссии по экологии.
1. Экологические проблемы самого крупного озера в мире Каспийского моря имеют международные и разные факторы. Окружающие страны и реки Волга, Урал, Кура, Терек, Эмба, Атрек и Гурган питающие это море загрязняют Каспийское море, что приводить к большим экологическим вопросам. Нефтянные месторождения на Каспийском море и добыча нефти, не очищенные промышленные и городские отходы значительно загрязняют эту среду. Это загрязнение нарушает экологию региона, приводить к уничтожению многих видов живых организмов характерных Каспийскому морю.
Президенты и министры иностранных дел прибрежных стран Каспийского моря обсуждают этот вопрос на саммитах. Но так как эти встречи носят политический характер о статусе Каспийского моря, то решение этого вопроса остается на заднем плане. Министры экологии прибрежных стран должны организовать саммит и на этом саммите с помощью специальных организаций должны решаться экологические вопросы.
2. С высыханием 4-го крупного озера мира Аральского моря плодотворные земли превращаются в пустыни, большое количество соли распространяеться в среде, а это в свою очередь приводить к изменению климата, к эпидемиям, особенно является первопричиной смертности матерей и детей. Рыболовство, который является средством существования людей этого региона полностью находится под угрозой. Начиная свой исток от гор Памира реки Амударья и Сырдарья вынуждены были поменять русло для орощений хлопчатых полей Узбекистана и Туркменистана, что является причиной высыхания Аральского моря. Однако, на данный момент эти реки текут через пустыню, что приводить к образованию солей на этих полях. Неразвитые способы орошений в этом регионе приводят к отрицательному результату. Так же избыток воды, которое течет в пустыню приводит и к другим экологическим проблемам.
Возвращение русла обеих рек на прежние места приведет к негативным изменениеям в экономиках Узбекистана и Туркменистана. Для предотвращения опустынивания стран этого региона должны быть предприняты срочные меры и в рамках общих интересов.
3. Атомная Электростанция Мецамор начавщая свое производства электричества 1977-ом году в Армении и приостановивщее свою деятельность в целях безопасности после землетрясения в 1988-ом году вновь перешло к активной деятельности в 1995-ом году. Армянская сторона, отвергавщая требование Европейского Союза и Международного Агентсва Атомной Электрической Станции о преостановлении деятельности станции настаивательно продолжают деятельность станции, несмотря на большую угрозу её для региональных стран. Построенная Атомная станция Мецамор в Армении находиться в сейсмаопасной зоне, а также технически оснащена оборудованием оставшимся со времен бывшего Советского Союза, что в свою очередь угрожает экологии окружающих стран.
Отходы Атомной станции Мецамор направлены в реку Араз, и эти радиоактивные воды сливаясь в рекой Кура применяются в качестве питьевой воды в Баку и его окрестностях. В связи с тем, что Армения не прияла меры предосторожности необходимо подвергать её к ответственности и кроме того, незамедлительно приостановить деятельность станции и начинать эксплуатацию альтернативных энергетических источников.
4. Сегодня в Черном море очень много движения и это море стоить на первом место по отношению применяемых морских путей. В связи с неорганизационностью стран, находящихся на побережье Черного моря, приводить к направлению радиоактивных отходов, химических и вредных отбросов всего мира в Черное море. Помимо этих факторов, в результате безконтрольная, безответственная эксплуатация, браконерство и загрязнение моря естественной среде Черного моря наносят большой вред. В случае не предотвращения этого отрицательного состояния, прожитого на Черном море будет неизбежным проявленик невозвратимых результатов для побережных стран.
5. Химические и атомные испытания Китайской Народной Республики в Восточном Тюркистане дает вред экологической среде региона. И Китайская Народная Республика нарочно проводит эти испытания в регионах, где проживает тюркское население и необходимо осудить эти действия и прекратить атомные и химические испытании.
6. Саянагорский алюминевый завод, действующий с 1985-ого года на территории Российской Федерации в Республике Хакасии создает экологические и демографические проблемы. В продолжении этой политики с целью увеличения рабочей мощности завода открытие нового объекта будет усложнять ситуацию. Остановление строительства во время и закрытие действующего завода играет важную роль по отношению к безопасности экологии региона.
7. Данное обстоятельство имеет очень важную значение для прослеживания вышеуказаных обстоятельств, которые интересуют в первую очередь тюкский мир, а так же для доступа к общей базе необходима организация своего рода информационной базы об окружающей среде. И в связи с этим необходимо создать интернат сайт, который будет служит обмену инфорцией в этой области.
8. Турецкий является языком общения комиссии по экологии.
DTGB 11. KURULTAYI EKONOMİ KOMİSYONU RAPORU
Günümüzde ülkelerin gelişmişliklerinin en önemli göstergelerinden biri o ülkelerin ekonomik kalkınmışlık düzeyleridir. Aslında ekonomik kalkınma olmadan siyasi bağımsızlıktan dahi söz etmek pek mümkün olmamaktadır. Bu bağlamda Türk Dünyası’nın güçlü bir ekonomik yapıya sahip olması çözüm bekleyen en önemli meselelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu doğrultuda komisyonumuz aşağıdaki kararları almıştır.
1. Bagimsiz Türk Devletleri ve Türk Halklarinin yasadigi diger ulkeler arasında ekonomik ilişkileri geliştirmek için atılması gereken en önemli adım Türk Dünyası Ortak Pazarı’nın biran önce kurulmasıdır. Bu bağlamda her türlü mal ve hizmetler Türk Dünyası’nın her yerinde gümrük, vergi ve diğer sınırlandırmalardan bağımsız hareket edebileceği gibi Türk Halkları da Türk Dünyası’nın her yerinde vize, oturma, ve çalışma müsaadesi gibi sınırlamalara tabii kalmaksızın iş kurabilmeli ve yaşayabilmelidir.
2. Türk Dünyası’nın kendi içinde olduğu kadar diğer ülkelerle de ihracata dönük ekonomik politikaları izlemesi çok önemlidir. Ancak öncelikli olarak Türk Halkları arasındaki ticareti geliştirmek için ülkeler arasında pazarlama kurum ve fonksiyonlarının eksikliklerinin giderilmesi, teşviklerin arttırılması, araştırma kurumlarının geliştirilmesi ve finans kurumlarının yetersizliğinin giderilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Türk Dünyası’nda kalkınma bankasının kurulması ve orta ve uzun vadeli kredi mekanizmasını işletilmesi çok önemlidir.
3. Günümüz dünyasında geçerli olan serbest piyasa ekonomisinde en önemli unsur inisiyatif kullanabilecek girişimcileri ve yöneticileri yetiştirmektir. Batılı devletlerin bu eksikliği istismarına karşın Türk girişimcilerinin yetiştirilmesi ve girişimciliğin desteklenmesiyle biran önce Türk Dünyası’ndaki bu eksikliğin kapatılması gereklidir.
4. Bugün iletişim ve ulaşımdaki gelişmeler dünyayı çok küçültmüştür. Güçlü olmak esas olarak bu imkanları kontrol etmekle mümkündür. Bu imkanlar da büyük ölçüde insana yapılacak yatırımla kontrol edilebilir çünkü günümüzde artık hammaddesi insan beyni olan sektörler topluma hakim olmaktadır. Bu bağlamda Türk Dünyası’nın hem kısa hem de uzun vadeli ekonomik kalkınması için yetişmiş insan gücüne yapacağı yatırım en karlı yatırım olarak göze çarpmaktadır.
5. Türk Dünyası hammadde bakımdan fevkalade zengin olmasına rağmen bunların, ekonomik değeri yüksek sanayi ürünlerine dönüştürülmesi konusunda yeterli gelişme kaydedememiştir. Yani, ürünlerin katma değerleri yeterli ölçüde arttırılamamaktadır. Bu doğrultuda sanayileşme sürecine hız verilmesi tüm Türk Dünyası için büyük önem arz etmektedir. Türk Dünyası bu üretim kaynaklarını aynı zamanda finans, ticaret ve turizm sektörleriyle takviye etmeli ve bunları yaparken özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeleri desteklemelidir.
6. Türk Dünyası’nda ekonomik ilişkilerin gelişmesi için iletişim ve ulaşım konusunda bir koordinasyon mekanizmasını kurma imkanları aranmalıdır. Bunun için Türk Dünyası’nın muhtelif merkezlerinde ticaret fuarları düzenleyerek çeşitli bölgelerin ihraç ürünlerini tanıtmak ya da bir bilgi bankası kurarak şirketlere Türk Dünyası’ndaki sanayi, zirai ve ticari imkanlar, inşaat sahaları ve diger ekonomik faaliyetler hakkında bilgi verecek özel kamu ihalelerine katılmak ve gerekli tercüme, araştırma, toplantı ve teknik bilgi elde etme konusunda yardımcı olmak son derece önemlidir. Bu bağlamda Türk Dünyası’nda ekonomik arastırmalar yapan merkezler kurulmalı ve lobi faaliyetleri yürütülmelidir.
7. Türk Dünyası’nın en önemli problemlerinden biri de ‘mafya olarak da bilinen yasadışı ve çıkar amaçlı suç örgütleridir. Kamu düzenini bozucu, kanun dışı ve kayıt dışı bu tür ekonomik faaliyetlere fırsat verilmemesi icin gerekli mekanizmalar geliştirilmelidir.
8. Türk Dünyası’nda serbest piyasa ekonomisinin insan hakları ve sosyal adalet anlayışı içinde gelişmesi son derece önemlidir. Serbest müteşebbislik anlayışından doğan bu ekonomik sistemin vahşi kapitalizme dönüşmemesi için her tür ekonomik karar ve faaliyette bu hususların dikkate alınması son derece önemlidir.
9. DTGB bunyesindeki Türk Dünyası Genç İş Adamları Birliği yeniden aktif hale getirilmelidir.
1. Bagimsiz Türk Devletleri ve Türk Halklarinin yasadigi diger ulkeler arasında ekonomik ilişkileri geliştirmek için atılması gereken en önemli adım Türk Dünyası Ortak Pazarı’nın biran önce kurulmasıdır. Bu bağlamda her türlü mal ve hizmetler Türk Dünyası’nın her yerinde gümrük, vergi ve diğer sınırlandırmalardan bağımsız hareket edebileceği gibi Türk Halkları da Türk Dünyası’nın her yerinde vize, oturma, ve çalışma müsaadesi gibi sınırlamalara tabii kalmaksızın iş kurabilmeli ve yaşayabilmelidir.
2. Türk Dünyası’nın kendi içinde olduğu kadar diğer ülkelerle de ihracata dönük ekonomik politikaları izlemesi çok önemlidir. Ancak öncelikli olarak Türk Halkları arasındaki ticareti geliştirmek için ülkeler arasında pazarlama kurum ve fonksiyonlarının eksikliklerinin giderilmesi, teşviklerin arttırılması, araştırma kurumlarının geliştirilmesi ve finans kurumlarının yetersizliğinin giderilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Türk Dünyası’nda kalkınma bankasının kurulması ve orta ve uzun vadeli kredi mekanizmasını işletilmesi çok önemlidir.
3. Günümüz dünyasında geçerli olan serbest piyasa ekonomisinde en önemli unsur inisiyatif kullanabilecek girişimcileri ve yöneticileri yetiştirmektir. Batılı devletlerin bu eksikliği istismarına karşın Türk girişimcilerinin yetiştirilmesi ve girişimciliğin desteklenmesiyle biran önce Türk Dünyası’ndaki bu eksikliğin kapatılması gereklidir.
4. Bugün iletişim ve ulaşımdaki gelişmeler dünyayı çok küçültmüştür. Güçlü olmak esas olarak bu imkanları kontrol etmekle mümkündür. Bu imkanlar da büyük ölçüde insana yapılacak yatırımla kontrol edilebilir çünkü günümüzde artık hammaddesi insan beyni olan sektörler topluma hakim olmaktadır. Bu bağlamda Türk Dünyası’nın hem kısa hem de uzun vadeli ekonomik kalkınması için yetişmiş insan gücüne yapacağı yatırım en karlı yatırım olarak göze çarpmaktadır.
5. Türk Dünyası hammadde bakımdan fevkalade zengin olmasına rağmen bunların, ekonomik değeri yüksek sanayi ürünlerine dönüştürülmesi konusunda yeterli gelişme kaydedememiştir. Yani, ürünlerin katma değerleri yeterli ölçüde arttırılamamaktadır. Bu doğrultuda sanayileşme sürecine hız verilmesi tüm Türk Dünyası için büyük önem arz etmektedir. Türk Dünyası bu üretim kaynaklarını aynı zamanda finans, ticaret ve turizm sektörleriyle takviye etmeli ve bunları yaparken özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeleri desteklemelidir.
6. Türk Dünyası’nda ekonomik ilişkilerin gelişmesi için iletişim ve ulaşım konusunda bir koordinasyon mekanizmasını kurma imkanları aranmalıdır. Bunun için Türk Dünyası’nın muhtelif merkezlerinde ticaret fuarları düzenleyerek çeşitli bölgelerin ihraç ürünlerini tanıtmak ya da bir bilgi bankası kurarak şirketlere Türk Dünyası’ndaki sanayi, zirai ve ticari imkanlar, inşaat sahaları ve diger ekonomik faaliyetler hakkında bilgi verecek özel kamu ihalelerine katılmak ve gerekli tercüme, araştırma, toplantı ve teknik bilgi elde etme konusunda yardımcı olmak son derece önemlidir. Bu bağlamda Türk Dünyası’nda ekonomik arastırmalar yapan merkezler kurulmalı ve lobi faaliyetleri yürütülmelidir.
7. Türk Dünyası’nın en önemli problemlerinden biri de ‘mafya olarak da bilinen yasadışı ve çıkar amaçlı suç örgütleridir. Kamu düzenini bozucu, kanun dışı ve kayıt dışı bu tür ekonomik faaliyetlere fırsat verilmemesi icin gerekli mekanizmalar geliştirilmelidir.
8. Türk Dünyası’nda serbest piyasa ekonomisinin insan hakları ve sosyal adalet anlayışı içinde gelişmesi son derece önemlidir. Serbest müteşebbislik anlayışından doğan bu ekonomik sistemin vahşi kapitalizme dönüşmemesi için her tür ekonomik karar ve faaliyette bu hususların dikkate alınması son derece önemlidir.
9. DTGB bunyesindeki Türk Dünyası Genç İş Adamları Birliği yeniden aktif hale getirilmelidir.
РАПОРТ КОМИССИИ ПО ЭКОНОМИКЕ
В наши дни развитая экономика является одним из важных показателей мощи страны. На самом деле без экономического подъема невозможно говорить о политической независимости. В этом плане сильная экономика также является необходимым критерием мощи тюркского мира. В связи с этим наша комиссия приняла следующие решения.
1. С целью развития экономических связей между независимыми тюркскими государствами и с другими государствами в которых проживают тюркские народы, первым делом необходимо созвание Общего Рынка Тюркского Мира. В связи с этим всякие товары и услуги без каких-либо ограничений не должны подлежать таможенным пошлинам, налогообложению во всех регионах тюркского мира. Наряду с этим тюркские народы тюркского мира без ограничений должны иметь льготы на безвизовый режим, местожительство, трудовое право и право на бизнес во всех регионах тюркского мира.
2. Очень важно осуществлять экономическую политику тюркского мира направленную экспорт с другими странами. Но в первую очередь необходимо устранить недостатки в организациях и функциях маркетинга, увеличить стимулирование развить исследовательские центры и финансовые организации с целью развития торговли между тюркскими народами. В этом плане очень важно создание банка развития и механизма среднесрочных и долгосрочных кредитов.
3. Одним из важных компонентов рыночной экономики сегодняшнего мира является рост и использование безнесменов и руководителей. Для ликвидации полной эксплуатации со стороны западных государств в этом плане нужно оказывать помощь и поддержку безнестенам и руководителям.
4. Сегодня мир стал маленьким, благодаря коммуникации и транспорту. Быть сильным – это значит контролировать эти возможности. А для этого нужно делать вложенич на кадры, потому что сегодня только те сектора в качестве сырья имеют хороших кадров могут контролировать обществом. Поэтому как среднесрочно, так и долгосрочно вложения на кадры будут сильными прибыльными для тюркского мира.
5. Несмотря на богатство и обилие сырья тюркский мир не смог превратить их в высококачественные продукты. Поэтому нужно ускорить темп развития промышленности. В этом плане тюркский мир должен поддержать этот процесс торговлей, финансовым сектором и сектором туризма и делая это нужно особенно учесть малые и средние предпринимательства.
6. Нужно искать возможности создательных координационных механизмов в связи с коммуникацией и транспортом с целью развития экономических отношений в тюркском мире. Для этого в разных центрах тюркского мира организовать торговые выставки, и таким образом ознакомиться экспортными прожуктами разных регионов или же созданием информационной базы участвовать на специальных государственных тендерах, в которых будут даваться информации о промышленных, сельскохозяйственных и торговых возможностях, про строительные и другие экономические отрасли тюркского мира. В связи с этим играет важную роль содействовать друг друга по поводу необходимых переводческих, исследовательных и технических деятельностях. В связи с этим необходимо создать центры, в которых будут проводиться экономические исследовании и заниматься деятельностью лобби.
7. Ещё одна из важной проблемы тюркского мира является незаконные организации, так называемые «мафии» и преступные организации, созданные с целью изятия прибыли. Развивать необходимые механизмы с целью отстранения таких видов экономических деятельностей, которые действуют незаконно и не зарегистрированы, и составляют опасности для общественности.
8. Играет очень важную роль развития свободной рыночной экономики тюркского мира в рамках понятия человеческого права и социальной справедливости. С целью предотвращения перехода на безжалостный капитализм возникшей экономической системы из понятия свободного предпринимательства очень важно учитывать всякие экономические решения и деятельности.
9. Нужно активизировать деятельность Всемирного Объединения Молодых Тюркских Бизнесменов при МОТМ.
1. С целью развития экономических связей между независимыми тюркскими государствами и с другими государствами в которых проживают тюркские народы, первым делом необходимо созвание Общего Рынка Тюркского Мира. В связи с этим всякие товары и услуги без каких-либо ограничений не должны подлежать таможенным пошлинам, налогообложению во всех регионах тюркского мира. Наряду с этим тюркские народы тюркского мира без ограничений должны иметь льготы на безвизовый режим, местожительство, трудовое право и право на бизнес во всех регионах тюркского мира.
2. Очень важно осуществлять экономическую политику тюркского мира направленную экспорт с другими странами. Но в первую очередь необходимо устранить недостатки в организациях и функциях маркетинга, увеличить стимулирование развить исследовательские центры и финансовые организации с целью развития торговли между тюркскими народами. В этом плане очень важно создание банка развития и механизма среднесрочных и долгосрочных кредитов.
3. Одним из важных компонентов рыночной экономики сегодняшнего мира является рост и использование безнесменов и руководителей. Для ликвидации полной эксплуатации со стороны западных государств в этом плане нужно оказывать помощь и поддержку безнестенам и руководителям.
4. Сегодня мир стал маленьким, благодаря коммуникации и транспорту. Быть сильным – это значит контролировать эти возможности. А для этого нужно делать вложенич на кадры, потому что сегодня только те сектора в качестве сырья имеют хороших кадров могут контролировать обществом. Поэтому как среднесрочно, так и долгосрочно вложения на кадры будут сильными прибыльными для тюркского мира.
5. Несмотря на богатство и обилие сырья тюркский мир не смог превратить их в высококачественные продукты. Поэтому нужно ускорить темп развития промышленности. В этом плане тюркский мир должен поддержать этот процесс торговлей, финансовым сектором и сектором туризма и делая это нужно особенно учесть малые и средние предпринимательства.
6. Нужно искать возможности создательных координационных механизмов в связи с коммуникацией и транспортом с целью развития экономических отношений в тюркском мире. Для этого в разных центрах тюркского мира организовать торговые выставки, и таким образом ознакомиться экспортными прожуктами разных регионов или же созданием информационной базы участвовать на специальных государственных тендерах, в которых будут даваться информации о промышленных, сельскохозяйственных и торговых возможностях, про строительные и другие экономические отрасли тюркского мира. В связи с этим играет важную роль содействовать друг друга по поводу необходимых переводческих, исследовательных и технических деятельностях. В связи с этим необходимо создать центры, в которых будут проводиться экономические исследовании и заниматься деятельностью лобби.
7. Ещё одна из важной проблемы тюркского мира является незаконные организации, так называемые «мафии» и преступные организации, созданные с целью изятия прибыли. Развивать необходимые механизмы с целью отстранения таких видов экономических деятельностей, которые действуют незаконно и не зарегистрированы, и составляют опасности для общественности.
8. Играет очень важную роль развития свободной рыночной экономики тюркского мира в рамках понятия человеческого права и социальной справедливости. С целью предотвращения перехода на безжалостный капитализм возникшей экономической системы из понятия свободного предпринимательства очень важно учитывать всякие экономические решения и деятельности.
9. Нужно активизировать деятельность Всемирного Объединения Молодых Тюркских Бизнесменов при МОТМ.
DTGB 11. KURULTAY İLETİŞİM KOMİSYONU RAPORU
Bütün organizasyonlarda olduğu gibi DTGB’nin de en büyük sorunu iletişimdir. Fakat sorun olarak görülen ve teşkilatın temelini oluşturan bu yapı başarılı şekilde kurulduğu takdirde organizasyon için bir zorluk olmaktan çıkıp, teşkilat için bir avantaj, bir güç olacaktır. İletişimin iki farklı boyutu vardır. Bunlardan birincisi mekanik iletişimdir, diğeri ise fikri, ideolojik iletişimdir. Bugün yaptığımız kurultay mekanik iletişimimizin var olduğunu halihazırda bize göstermektedir. Fakat bunun yanında bu teşkilatlar arasında fikir alışverişin yapılması ve ortak bir fikrin ortaya çıkması için ideolojik iletişimin sağlanacağı ortamlar da yaratılmalıdır. Komisyonumuz bunları başarmak için aşağıdaki kararların alınması ve uygulanmasını uygun görmüştür.
1. DTGB’nin bugüne kadar tek yayın organı olan BENGÜ bülteni tekrar aylık periyodla çıkartılmalı bu bülten ile teşkilatların ve DTGB’nin yaptığı etkinlikler, DTGB’nin ve üye teşkilatların bildirileri, basın duyuruları yayınlanmalıdır. Bu haberlerin ve bildirilerin toplanması için her teşkilattan bir temsilci atanmalı ve temsilciler arasında güçlü bir iletişim ağı kurulmalıdır.
2. Girişte bahsedildiği gibi ideolojik birlikteliği, ideolojik iletişimi sağlamak ve tüm Türk Dünyası’nın geleceğine yön verecek fikirleri oluşturmak için yeni bir fikri saha oluştrulması gereklidir. Bunun için BENGÜ haricinde aylık bir fikir-kültür-araştırma dergisi çıkartılmalıdır. Çıkarılacak derginin yayın çizgisi özellikle genç nesilleri bilgilendirecek, onlara diğer Türk topluluklarının bakış açılarını gösterecek formatta olmalıdır. Bu dergi için de tüm topluluklardan temsilcinin atanmasının yanısıra yayın ve yazı kuruluna her topluluktan en az bir temsilci alınmalıdır. Yeni çıkacak derginin isminin, Türk milletinin tek ideali olan TURAN olması düşünülmüştür. Derginin baskısı Türkiye’de yapılacaktır. Baskı Türkiye Türkçesi ve Rusça’dan başka Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Başkurt ve Çuvaş Türkçelerinde yapılacaktır. Önümüzdeki iki ay içinde dergi için altyapı çalışmalarının bitirilmesi ve Aralık ayında yayın hayatına girmesi düşünülmektedir.
3. Bilgi çağına giren dünyaya Türk toplulukları da ayak uydurmaktadır ve gelişmeleri internet ortamından takip etmektedir. Bunun için DTGB için kapsamlı bir internet sitesi hazırlanmalıdır. Bu site içerisinde her teşkilatın kendi özel sayfası olmalı, bu sayfalarda kendi haberlerini ve duyurularını yapabilmelidirler. Ayrıca BENGÜ bülteni ve TURAN dergisinin de bu sayfadan yayımı yapılmalıdır. Sitenin içerisinde bunlardan başka, kültür-sanat, ekonomi, spor, haber ve tartışma alanı(forum) bölümleri de olmalı ve site bir portal gibi işlemelidir.
4. Mekanik iletişimin daha iyi sağlanması için kurultaya katılan delegeler ve teşkilatlat için bir e-posta grubu oluşturulmalıdır. Bu e-posta grubu aracılığı ile topluluklar ve delegeler ile birebir iletişim sağlanmalıdır.
5. Bundan sonra yapılacak faaliyetlerde iletişimin daha kolay sağlanabilmesi için teşkilatların iletişim bilgilerinin bulunduğu bir veritabanı kurulmalı, herhangibir durum karşısında direkt irtibata geçilebilmelidir.
6. İnternet, belgegeçer, telefon gibi teknolojik imkanların olmadığı üye teşkilatlara bu tür imkanların sağlanabilmesi için her türlü yardım olanakları araştırılarak, bu imkanlar sağlanmalıdır.
1. DTGB’nin bugüne kadar tek yayın organı olan BENGÜ bülteni tekrar aylık periyodla çıkartılmalı bu bülten ile teşkilatların ve DTGB’nin yaptığı etkinlikler, DTGB’nin ve üye teşkilatların bildirileri, basın duyuruları yayınlanmalıdır. Bu haberlerin ve bildirilerin toplanması için her teşkilattan bir temsilci atanmalı ve temsilciler arasında güçlü bir iletişim ağı kurulmalıdır.
2. Girişte bahsedildiği gibi ideolojik birlikteliği, ideolojik iletişimi sağlamak ve tüm Türk Dünyası’nın geleceğine yön verecek fikirleri oluşturmak için yeni bir fikri saha oluştrulması gereklidir. Bunun için BENGÜ haricinde aylık bir fikir-kültür-araştırma dergisi çıkartılmalıdır. Çıkarılacak derginin yayın çizgisi özellikle genç nesilleri bilgilendirecek, onlara diğer Türk topluluklarının bakış açılarını gösterecek formatta olmalıdır. Bu dergi için de tüm topluluklardan temsilcinin atanmasının yanısıra yayın ve yazı kuruluna her topluluktan en az bir temsilci alınmalıdır. Yeni çıkacak derginin isminin, Türk milletinin tek ideali olan TURAN olması düşünülmüştür. Derginin baskısı Türkiye’de yapılacaktır. Baskı Türkiye Türkçesi ve Rusça’dan başka Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Başkurt ve Çuvaş Türkçelerinde yapılacaktır. Önümüzdeki iki ay içinde dergi için altyapı çalışmalarının bitirilmesi ve Aralık ayında yayın hayatına girmesi düşünülmektedir.
3. Bilgi çağına giren dünyaya Türk toplulukları da ayak uydurmaktadır ve gelişmeleri internet ortamından takip etmektedir. Bunun için DTGB için kapsamlı bir internet sitesi hazırlanmalıdır. Bu site içerisinde her teşkilatın kendi özel sayfası olmalı, bu sayfalarda kendi haberlerini ve duyurularını yapabilmelidirler. Ayrıca BENGÜ bülteni ve TURAN dergisinin de bu sayfadan yayımı yapılmalıdır. Sitenin içerisinde bunlardan başka, kültür-sanat, ekonomi, spor, haber ve tartışma alanı(forum) bölümleri de olmalı ve site bir portal gibi işlemelidir.
4. Mekanik iletişimin daha iyi sağlanması için kurultaya katılan delegeler ve teşkilatlat için bir e-posta grubu oluşturulmalıdır. Bu e-posta grubu aracılığı ile topluluklar ve delegeler ile birebir iletişim sağlanmalıdır.
5. Bundan sonra yapılacak faaliyetlerde iletişimin daha kolay sağlanabilmesi için teşkilatların iletişim bilgilerinin bulunduğu bir veritabanı kurulmalı, herhangibir durum karşısında direkt irtibata geçilebilmelidir.
6. İnternet, belgegeçer, telefon gibi teknolojik imkanların olmadığı üye teşkilatlara bu tür imkanların sağlanabilmesi için her türlü yardım olanakları araştırılarak, bu imkanlar sağlanmalıdır.
РАПОРТ КОМИССИИ ПО КОММУНИКАЦИИ
Большую проблему МОТМ, как и во всех организациях составляет вопрос о коммуникации. Однако, в случае успешной организации этой структуры, которая на сегодняшний день проблематично и которая создает основу организации, для организации этот вопрос уже не будет составлять трудностей и станет привелегией, и силой. У коммуникации существуют две разные величины. Первая из них механичекое оформление, а другая уже мыслимая, идеологическая коммуникация. Сегоднящий наш курултай показывает существование между нами механической коммуникации. Однако, помимо этого данный вопрос должен создать среду с целью обеспечения идеологической коммуникации для общего обмена мнениями между организациями и для возникновения совместного мнения. Для успешного разрешения нашей комиссией данных вопросов необходимо принимать нижеизложенные решения и применить их.
1. БЕНГЮ, который является единственным информационным бюллетенем МОТМ до сегодняшнего дня необходимо периодически издавать ежемесячно где будут иметься информации о мероприятиях, дектарации МОТМ и других организаций сочленов, пресс-релизы. Для накопления этих сообщений и декларация необходимо назначить представителей и образовать между представителями эффективную коммуникационную связь.
2. Как было указано во вступлении для обеспечения идеологическиго единства, идеологической коммуникации и с целью создания новых идеологий для будущего тюркского мира необходимо создать новую сферу мышления. Поэтому кроме БЕНГЮ необходимо издавать ежемесячный журнал по исследованию культуры и мышлению. Издательская миссия журнала будет особенно информировать молодое поколение, с другой стороны эот журнал будет развивать точку взгляда остальных тюркских народов. Для этого журнала тоже необходимо назначить представителей с каждого тюркского народа и наряду с этим опять с каждого тюркского народа назначить представителя для совета редакторов. Для нового журнала дали название ТУРАН, который является единственным идеалом тюркского народа. Издательство журнала будет в Турции. Язык издательства будет на турецком и русском языках, кроме этих языков будут использованы казахские, киргизские, туркменские, узбекские, татарские, башкирские и чувашские диалекты. В последующих 2-х месяцах окончить основную часть работы для издания данного журнала и осуществить издательство в декабре.
3. В развивающемся мире, где применяется информационные средства и в этом плане тюркские народы тоже не отстают от этого и имеют доступ к информациям в интернете. В связи с этим МОТМ должен подготовить обширный интернет сайт. На этом сайте у каждой организации должна находиться своя страница и они должны давать свою информацию и объявления в этих страницах. Кроме того, бюллетень БЕНГЮ и журнал ТУРАН будут публиковать информации. Кроме этих информаций на сайте необходимы культурные, экономические, спортивные новости и дебаты.
4. С целью обеспечения механической коммуникации делегатам курултая и организациям необходимо создать электронную почтовую группу. Благодаря этой почтовой группе обеспечить коммуникацию между народами тюркского мира и делегатами.
5. С целью обеспечения более удобной коммуникации в последующих деятельностях необходимо создать базу, где будут находиться коммуникационные информации; при случае необходимости войти в прямую связь.
6. Организациям, не имеющих интернетной связи, факса, телефона и т. д. обеспечить перечисленными средствами информации. Для этого исследовать возможности всякой помощи и при необходимости оказать данную помощь.
1. БЕНГЮ, который является единственным информационным бюллетенем МОТМ до сегодняшнего дня необходимо периодически издавать ежемесячно где будут иметься информации о мероприятиях, дектарации МОТМ и других организаций сочленов, пресс-релизы. Для накопления этих сообщений и декларация необходимо назначить представителей и образовать между представителями эффективную коммуникационную связь.
2. Как было указано во вступлении для обеспечения идеологическиго единства, идеологической коммуникации и с целью создания новых идеологий для будущего тюркского мира необходимо создать новую сферу мышления. Поэтому кроме БЕНГЮ необходимо издавать ежемесячный журнал по исследованию культуры и мышлению. Издательская миссия журнала будет особенно информировать молодое поколение, с другой стороны эот журнал будет развивать точку взгляда остальных тюркских народов. Для этого журнала тоже необходимо назначить представителей с каждого тюркского народа и наряду с этим опять с каждого тюркского народа назначить представителя для совета редакторов. Для нового журнала дали название ТУРАН, который является единственным идеалом тюркского народа. Издательство журнала будет в Турции. Язык издательства будет на турецком и русском языках, кроме этих языков будут использованы казахские, киргизские, туркменские, узбекские, татарские, башкирские и чувашские диалекты. В последующих 2-х месяцах окончить основную часть работы для издания данного журнала и осуществить издательство в декабре.
3. В развивающемся мире, где применяется информационные средства и в этом плане тюркские народы тоже не отстают от этого и имеют доступ к информациям в интернете. В связи с этим МОТМ должен подготовить обширный интернет сайт. На этом сайте у каждой организации должна находиться своя страница и они должны давать свою информацию и объявления в этих страницах. Кроме того, бюллетень БЕНГЮ и журнал ТУРАН будут публиковать информации. Кроме этих информаций на сайте необходимы культурные, экономические, спортивные новости и дебаты.
4. С целью обеспечения механической коммуникации делегатам курултая и организациям необходимо создать электронную почтовую группу. Благодаря этой почтовой группе обеспечить коммуникацию между народами тюркского мира и делегатами.
5. С целью обеспечения более удобной коммуникации в последующих деятельностях необходимо создать базу, где будут находиться коммуникационные информации; при случае необходимости войти в прямую связь.
6. Организациям, не имеющих интернетной связи, факса, телефона и т. д. обеспечить перечисленными средствами информации. Для этого исследовать возможности всякой помощи и при необходимости оказать данную помощь.
РАПОРТ КОМИССИИ ПО СПОРТУ
Спорт носит социальный характер, который обеспечивает моральное и физическое развитие людей. На протяжении истории мы видем, что какую важную роль играет спорт в развитие человека. Мы знаем, что особенно тюрки в Средней Азии, когда они вели непостоялый образ жизни ездили верхом, стреляли из лука в независимсти от возраста и пола людей. Достойное место спортивной культуры в обществе, ведение регулярной спортивной деятельности делает людей здоровыми, увеличивает силу для преодоления жизненных трудностей и таким образом обеспечивает становление тюрков более сильными в физическом и моральном плане. С целью обеспечения таких положительных моментов, как Международное Объединение Тюркской Молодежи спорт для нас находится во главе необходимых важных вопросов. В ближайщем будущем мы хотим решит нижеизложенных вопросов по поводу спортивной деятельности:
1. Олимпийские Игры Тюркского Мира, проведенные в 1996-ом году с участием спортсменов из всего тюркского мира должны повторяться регулярно в определенные годы.
2. Молодежные лагеря, организованные ежегодно Начальством Молодежи и Спорта при Премьер-министерстве должны организованы во всем тюркском мире. Этими лагерями необходимо обеспечить сближение и культурный обмен тюркской молодежи из разных стран и регионов. Кроме Турции, осуществляя связь и с другими государствами и правлениями обратиться официальным инстанциям по поводу совместной работы.
3. Помимо Олимпийских игр, федерации при Министерстве спорта после сотрудничества должны обратиться в компетентные органы с целью проведения других турниров.
4. В профессиональных видах спорта обращаясь в соответствующие инстанции как минимум спортсменов независимых тюрских государств освободить категории иностранного статуса и именовать и характеризовать после этого их тюрками, таким образом обеспечить вклад в объединение всего тюркского мира. В связи с этим можно сделать первый шаг в спорте всего тюркского мира начиная из попульярных спортов (футбол, баскетбол, борьба, тяжелая атлетика и т.п.).
5. Необходимо приглашать молодых спортсменов из тюркского мира в Спортивные школы, действующие в основном при Муниципалитетах и Областных и региональных начальствах спорта и молодежи в Турции, и открывать общеиспользуемые спортивные школы в тюркском мире.
6. Экономические обстоятельства являются одной из причин отсталости спорта в тюркском мире. В советской системе на основе социального государства занятие спортом молодежи как было принудительно, так и в сегодняшнем тюркском мире с целью обеспечения необходимого оборудования и объектов обратиться компетентным органам.
7. После приготовления базы для совместной работы федераций, организовать Спортивную федерацию тюркского мира в котором будут объединены все федерации, например как Федерация Борьбы Тюркского Мира, так и другие виды спорта.
1. Олимпийские Игры Тюркского Мира, проведенные в 1996-ом году с участием спортсменов из всего тюркского мира должны повторяться регулярно в определенные годы.
2. Молодежные лагеря, организованные ежегодно Начальством Молодежи и Спорта при Премьер-министерстве должны организованы во всем тюркском мире. Этими лагерями необходимо обеспечить сближение и культурный обмен тюркской молодежи из разных стран и регионов. Кроме Турции, осуществляя связь и с другими государствами и правлениями обратиться официальным инстанциям по поводу совместной работы.
3. Помимо Олимпийских игр, федерации при Министерстве спорта после сотрудничества должны обратиться в компетентные органы с целью проведения других турниров.
4. В профессиональных видах спорта обращаясь в соответствующие инстанции как минимум спортсменов независимых тюрских государств освободить категории иностранного статуса и именовать и характеризовать после этого их тюрками, таким образом обеспечить вклад в объединение всего тюркского мира. В связи с этим можно сделать первый шаг в спорте всего тюркского мира начиная из попульярных спортов (футбол, баскетбол, борьба, тяжелая атлетика и т.п.).
5. Необходимо приглашать молодых спортсменов из тюркского мира в Спортивные школы, действующие в основном при Муниципалитетах и Областных и региональных начальствах спорта и молодежи в Турции, и открывать общеиспользуемые спортивные школы в тюркском мире.
6. Экономические обстоятельства являются одной из причин отсталости спорта в тюркском мире. В советской системе на основе социального государства занятие спортом молодежи как было принудительно, так и в сегодняшнем тюркском мире с целью обеспечения необходимого оборудования и объектов обратиться компетентным органам.
7. После приготовления базы для совместной работы федераций, организовать Спортивную федерацию тюркского мира в котором будут объединены все федерации, например как Федерация Борьбы Тюркского Мира, так и другие виды спорта.
DTGB 11. KURULTAY SPOR KOMİSYONU RAPORU
Spor, insanların ruh ve bedenen gelişimini sağlayan sosyal bir aktivitedir. Sporun insan gelişiminde büyük bir önemi olduğunu, tarih boyunca görmekteyiz. Özellikle Türkler’in Orta Asya’da konar-göçer bir hayat yaşarken küçük büyük, kadın erkek demeden iyi ata bindikleri, iyi ok attıkları bilinmektedir. Spor kültürünün toplumda yerleşmesinin, toplumun düzenli spor yapmaları hem sağlıklı bireylerin yetişmesinde, hem de bireylerin hayatın zorluklarına göğüs germe yeteneğinin artmasına, böylece Türkler’in bedenen ve ruhen daha kuvvetli olmalarını sağlayacaktır. Bu faydaların sağlanabilmesi için Dünya Türk Gençleri Birliği olarak, spor, önem vermemiz gereken konuların başında gelmektedir. Önümüzdeki dönemde sportif faaliyetlerle ilgili gerçekleşmesini istediğimiz konulardan bazıları şunlardır:
1. 1996 yılında tüm Türk Dünyası’ndan sporcularının katılımı ile gerçekleşen Türk Dünyası Olimpiyat Oyunları bundan sonra da düzenli olarak belirlenen yıllarda tekrarlanmalıdır.
2. Türkiye’de her yıl Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nce düzenlenen Gençlik Kampları tüm Türk Dünyası’nda düzenlenmelidir. Bu kamplarla değişik ülkelerden ve bölgelerden gelen Türk gençlerinin birbirleriyle kaynaşması ve kültür alışverişinin gerçekleşmesi lazımdır. Aynı zamanda Türkiye dışındaki devlet ve yönetimlerle de temasa geçilerek resmi makamların birlikte çalışmaları konusunda başvurular yapılmalıdır.
3. Spor bakanlıklarına bağlı federasyonların birlikte çalışarak olimpiyat oyunları dışında da değişik spor kollarında turnuvalar düzenlenmesi için başvurular yapılmalıdır.
4. Profesyonel spor kollarında en azından bağımsız Türk cumhuriyetlerinin sporcularının yabancı kategorisinden çıkartılarak, Türk olarak nitelendirilmesi için gerekli mercilere başvurulmalı, böylece tüm Türk Dünyası’nda birleşmeye katkı sağlanmalıdır. Bu sayede en popüler sporlardan (futbol, basketbol, güreş, halter vs.) başlamak üzere tün Türk Dünyası’nda sporda bir atılım gerçekleşebilir.
5. Türkiye’de genelde belediyeler ve Gençlik Spor il ve ilçe müdürlüklerince açılan spor okullarına Türk Dünyası’ndan gençlerin davet edilmesi, Türk Dünyası’nda ki spor okullarının da ortak kullanıma açılması gereklidir.
6. Sporun Türk Dünyası’nda gelişememesinin sebeplerinden birisi de ekonomik şartlardır. Sovyet sisteminde sosyal devlet temelinde gençlere spor zorunlu olarak öğretildiği gibi, günümüz Türk Dünyası’nda da devletlerin yetkili makamlarına gerekli ekipman ve tesisin sağlanması için başvurulmalıdır.
7. Federasyonların birlikte çalışmalarına zemin hazırlandıktan sonra Türk Dünyası Güreş Federayonu gibi tüm dallarda federasyonların bağlandığı Türk Dünyası Spor Federasyonları oluşturulmalıdır.
Öneri :
Bir Türk oyunu olan Kuraş’ın olimpik bir spor haline gelmesi için gerekli girişimlerde bulunulması önerildi.
1. 1996 yılında tüm Türk Dünyası’ndan sporcularının katılımı ile gerçekleşen Türk Dünyası Olimpiyat Oyunları bundan sonra da düzenli olarak belirlenen yıllarda tekrarlanmalıdır.
2. Türkiye’de her yıl Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nce düzenlenen Gençlik Kampları tüm Türk Dünyası’nda düzenlenmelidir. Bu kamplarla değişik ülkelerden ve bölgelerden gelen Türk gençlerinin birbirleriyle kaynaşması ve kültür alışverişinin gerçekleşmesi lazımdır. Aynı zamanda Türkiye dışındaki devlet ve yönetimlerle de temasa geçilerek resmi makamların birlikte çalışmaları konusunda başvurular yapılmalıdır.
3. Spor bakanlıklarına bağlı federasyonların birlikte çalışarak olimpiyat oyunları dışında da değişik spor kollarında turnuvalar düzenlenmesi için başvurular yapılmalıdır.
4. Profesyonel spor kollarında en azından bağımsız Türk cumhuriyetlerinin sporcularının yabancı kategorisinden çıkartılarak, Türk olarak nitelendirilmesi için gerekli mercilere başvurulmalı, böylece tüm Türk Dünyası’nda birleşmeye katkı sağlanmalıdır. Bu sayede en popüler sporlardan (futbol, basketbol, güreş, halter vs.) başlamak üzere tün Türk Dünyası’nda sporda bir atılım gerçekleşebilir.
5. Türkiye’de genelde belediyeler ve Gençlik Spor il ve ilçe müdürlüklerince açılan spor okullarına Türk Dünyası’ndan gençlerin davet edilmesi, Türk Dünyası’nda ki spor okullarının da ortak kullanıma açılması gereklidir.
6. Sporun Türk Dünyası’nda gelişememesinin sebeplerinden birisi de ekonomik şartlardır. Sovyet sisteminde sosyal devlet temelinde gençlere spor zorunlu olarak öğretildiği gibi, günümüz Türk Dünyası’nda da devletlerin yetkili makamlarına gerekli ekipman ve tesisin sağlanması için başvurulmalıdır.
7. Federasyonların birlikte çalışmalarına zemin hazırlandıktan sonra Türk Dünyası Güreş Federayonu gibi tüm dallarda federasyonların bağlandığı Türk Dünyası Spor Federasyonları oluşturulmalıdır.
Öneri :
Bir Türk oyunu olan Kuraş’ın olimpik bir spor haline gelmesi için gerekli girişimlerde bulunulması önerildi.
5.10.04
Türk coşqunluğu, rumın dözümlülüyü (sefer teessüratı)
Sentyabrın 5-den 11-dek Rumıniyanın Köstence şeherinde XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı keçirildi. Ayın 3-den gelmeye başlamış qatılımçılar Köstencenin Mamaya bölgesinde, Qara Deniz qıyısında yerleşen beşulduzlu “Palm Bic Hotel”de ağırlanırdı. Beri başdan deyim ki, hotelin sahibi eyni zamanda Livanın fexri konsuldur ve hetta “XXI yüzilde dinlerarası xoşgörü ve terrora qarşı barış dini: İslam” mövzulu konfransda bir dinşünas mütexessis kimi, özü xristan olmasına baxmayaraq bizim dine yerli-yataqlı sayğı ifade eden çıxış da etdi.
Yeri gelmişken deyim ki, Qurultay ve Genclik Günlerinin açılışı günü böyükelçiler ve Rumıniya dövlet nümayendeleri ile bir sırada o da “Xatire plaketi” ile teltif olundu. Sözüm ona hotel bu böyük ictimai-medeni tedbirin keçirilmesi üçün geniş imkanlara malik idi ve deye bilerem ki, teşkilatçı ve qatılımçılar bu imkandan mümkün olduğu qeder semereli şekilde yararlanmağa çalışdılar. Yalnız resmi açılış töreninin dışında diger bütün toplantılar, habele heyetlerin her gün düzenlenen tanıtım proqramları, yerli teşkilatların-Rumıniya Demokratik Türk Birliyi ve Rumıniya Müslüman Tatar türklerinin Demokrat Birliyinin sergileri, özel metbex ikramları ve s. mehz adıkeçen hotelde heyata keçirildi. Bunu deyerken turizm senayesinin yeni-yeni ayaqüste durmağa başladığı respublikamızda mehz bu tipli hotellerin yalnız paytaxtımızda deyil, bütün bölgelerimizde qurulması arzumu ifade etmek isterdim. Azerbaycan Prezidentinin sahibkarlığa dövlet qayğısı, regionların inkişafına özel yanaşması de bu işde önemli rol oynayardı deye düşünürem.
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı “Türk Ocaqları”nın Türkiye Başbakanlıq Fon Kurulu ve TİKA-ya teqdim etdiyi projeler esasında Dünya Türk Gencleri Birliyi adına ve bu birliyin teşkilatçılığı ile keçirildi. Keçirildiyi ölkedeki üye quruluşların qatqıları da öz yerinde. Yuxarıda adıkeçen Rumıniya Demokratik Türk Birliyi ve Rumıniya Müslüman Tatar türklerinin Demokrat Birliyi bu böyük tedbirin yüksek seviyyede keçirilmesi üçün ellerinde olan bütün imkanları seferber etmişdiler. Qısa tanışlıq üçün deyim ki, “Türk Ocaqları” 1912-ci ilede qurulmuşdur ve Türkiyenin tam ekser bölgelerinde yerli şöbeleri fealiyyet göstermekdedir. DTGB ise “Türk Ocaqları”ndan 80 il sonra Kazanda Tatar “Azatlık” teşkilatının Başqanı Talqat Ehmedişinin başçılığı ile qurulmuşdur. DGTB-ye helelik en uzunömürlü Başqanlıq keçmişi de ona mexsusdur. Dr. Yakub Deliömeroğlu iki il genel başqan olurken, indiki Genel Başqan Heseneli Karasar ise dörd ildir ki, bu görevi daşıyır. DTGB indiye kimi keçirdiyi Qurultay ve Genclik Günlerinin yanısıra yeddi Başqanlar Konseyi toplantısı, simpoziumlar, festivallar, sergiler teşkil etmiş, DTGB ile eyni platformada olan, konkret sahe üzre iş aparan bünye teşkilatları qurmuşdur. Bu sırada 1998-ci ilde qurulmuş Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi (DGTYB) önemli yer tutmaqdadır. DTGB-nin “Bengu” yayın orqanı mövcuddur. Birliye bütün türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğunu temsil eden 41 teşkilat üyedir.
DTGB XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayından önce de Rumıniyada toplantı keçirmişdi. Bu 2000-ci ilde gerçekleşdirilden VII Başqanlar Konseyi toplantısı idi. Edalet namine demeliyem ki, hem o vaxt, hem de bu il Rumın dövleti en müxtelif ölkelerden gelerek çeşidli meseleleri müzakire edib, könülleri isteyen qerarları çıxaran Türk Dünyası gencliyine dözümlü, anlayşlı münasibet sergilemekle öz demokratik yapısını, xoşgörülülüyünü göstermiş oldu. Deyek ki, Azerbaycanda, Türkiyede Qurlutay keçirmek sorun deyil ve meselen, Azerbaycanda üç defe bele yüksek toplantı keçirilmişdir. Ancaq bir yabançı ölkenin-artıq yabançı demek de belke düzgün seslenmir-bunca dözümlü, sayğılı münasibeti dile getirilmelidir. Burada ayrıca olaraq Rumıniyada yüziller boyunca yaşamış türksoylu xalqların öz kültürlerini, adet-enenlerini qoruyub saxlamaq, öz birliklerini qurmaq üçün yaradılmış şerait, hemçinin azınlıq teşkilatlarını dövlet büdcesinden maliyyeleşdirmesi, onlara istisna hal kimi rumın parlamentinde temsilçilik hüququ vermesi de bu dövletin ünvanına şükranlıqla qeyd olunmalıdır. Nezere alsaq ki, Azerbaycanımızın dövlet müsteqilliyini Türkiyeden sonra ilk tanıyan dövlet de mehz Rumıniya olmuşdur o zaman demek isteyirsen: “sevgimiz sene halal olsun, Rumıniya!”
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayının resmi açılış töreni Köstence Medeniyyet Merkezinde keçirildi. Yerli teşkilatın nümayendesi DGTYB başqanı Heseneli Karasarı tribunaya devet etdi. O da öz növbesinde genc qazax ozanı Bekaris Şoybekovu nece deyerler, ozan xeyir duası vermek üçün sehneye çağırdı ve deliqanlı qazax balası da öz sırasında bütün zalı titretmeyi bacardı.
Başqan dr. Heseneli Karasar giriş nitqinde DGTYB-nin tarixinden, Rumıniyada keçirilen bu böyük tedbirin mahiyyetinden söz açdı. Sonra tedbir keçirilen bölgenin valisi, onun ardınca ise Rumıniyanın azınlıqlardan sorunlu naziri çıxış ederek türk ulusuna simpatiyalarını, Türkiye ile, bütün Türk Dünyası ile qarşılıqlı faydalı emekdaşlıqda maraqlı olduqlarını dile getirdi. Onların dünyada 250 milyondan artıq insanın türk dilinde danışması faktından çıxış ederek türksoylu xalqlarla yaxınlığın miqyasını göstermeye çalışmaları da diqqetçekici idi. Rumın dövletinin her iki yetkilisi DTGB adından xatire plaketleri ile teltif olundular. Daha bir neçe çıxışçıdan sonra Qazaxıstan, Azerbaycan ve Türkiye böyükelçileri tribunaya çağrıldılar. Qürur hissi ile vurğulamalıyam ki, Azerbaycan böyükelçisi Eldar Hesenovun heraretli çıxışı, ayrıca Qurultayı Azerbaycan prezidenti adından salamlaması ve türk gencliyinin bir sonrakı zirve görüşlerinden birinin Azerbaycanda keçirilmesi arzusunu dile getirmesi sürekli alqışlar ve şükranlıqla qebul edildi. Tesadüfi deyil ki, ayrı-ayrı türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğundan gelmiş qatılımçılar fasile vaxtı bizi-Azerbaycan nümayende heyetinin üzvlerini böyükelçinin çıxışı münasibeti ile tebrik edirdiler. Yeri gelmişken açılış töreninde heyetlerin en çox ilgi gösterdiyi diplomatın Azerbaycan böyükelçisi olması diqqetimizden qaçmadı.
Qeyd edim ki, açılışdan hele bir gün önce Azerbaycan böyükelçisi Türkiye, Qazaxıstan böyükelçileri, Türkiyenin Köstence baş konsulu, Rumın dövletinin yüksek vezifeli temsilçileri, millet vekillerinin iştirakı ile qatılımçı heyetlerin başqanlarının ve Azerbaycan nümayende heyetinin, KİV temsilçilerinin şerefine verdiyi ziyafet vaxtı da böyükelçiliyimizin nece deyerler, Rumıniya toplumunun, oradakı diplomatik missiyaların gözünde özel yeri olduğu açıq-aydın hiss olunurdu. Bu en azı bize bele tesir bağışladı ve Rumıniyada olduğumuz müddet erzinde qenaetimizde yanılmadığımıza tanıq olduq.
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı münasibeti ile KKTC Cümhurbaşqanı Rauf Denktaşın, Türkiyenin dövlet naziri prof. Mehmet Aydının, Türk Dünyası Araşdırmalar Veqfi başqanı dr. Turan Yazqanın, Azerbaycan millet vekilleri-xalq yazıçısı Anarın, AVP Sedri Fezail Ağamalının, Azerbaycanda Atatürk Merkezi başqanı, prof.dr. Nizami Ceferovun, VHP sedri Sabir Rüstemxanlının qutlama mektubları oxundu, alqışlarla qarşılandı. Azerbaycanın birden bire dörd nüfuzlu millet vekilinin ilgi göstererek qutlamada bulunması faktı qatılımçıların diqqetinden doğal olaraq yayınmadı ve men fürsetden istifade ederek adıkeçen millet vekillerimize sayğılarımı yetirir, iltifatlarına göre var olun deyirem. Yeri gelmişken AYB başqanı Anar, şair Sabir Rüstemxanlı, filoloq alim Nizami Ceferov, “Vektor” Uluslarası Elm Merkezinin başqanı, şair Elçin İsgenderzade, Yakutiya Yazıçılar Birliyinin başqanı, xalq şairi Moisey Yefimov qarşıda haqqında danışacağımız Türk Dünyası Genc Yazarlar Zirvesi-Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi Qurultayını qutlamağı da unutmamışdılar ve men bu hörmetli şexslerin her birine nazik diqqetlerine göre bir daha sayğılarımı yetirirem. Türkiyeden prof. dr. Yaşar Kalafat, Türkiye Yazarlar Birliyi Genel Sekreteri Yaqub Deliömeroğlu, Rumıniyadakı soydaşlarımızdan “Tuna mektubları”nın baş yazarı Gülten Abdula, şair-çevirmen, araşdırıcı Gülben Akmola, Tatar “Azatlık” teşkilatının başqanı Talqat Ehmedişin, Türkiyenin tanımış qelem adamları Kamal Çaparaz, Arslan Bulut ve başqaları ise bilavasite Zirveye qatılaraq öz istek ve dileklerini iletdiler. Onlara da ayrıca teşekkürlerimiz var!
…Açılışın resmi hissesi başa çatdıqdan sonra Türk Dünyası Müzik Topluluğunun şahane çıxış salonu ayağa qaldırdı. Geceye damğasını vuran şerqi ise heç şübhesiz “Çırpınırdı Qara Deniz”di. Qara Denizin qıyısında toplaşıb da onun çırpınmasına könül vermemek, qırçın lepelerin sesini dinşememek olardımı?!. Rumıniya-Türkiye Ticaret Odası Yürütme Kurulu Başqanı Tamer Atalayın “Vaxt varıydı Qara Deniz kederden, derdden çırpınırdı, hesret qoxuyurdu, indi barış üçün, birlik üçün çırpınır” fikrini bu yerde xatırlatmasam günah olar...
Proqram gereyince her gün heyetlerin tanıtım gecesi keçirilirdi. Yene faktdan çıxış ederek demeliyem ki, Azerbaycan gecesi—quzeyli-güneyli genclerimizin bir araya gelerek hazırladığı gece her kesi ayağa qaldırdı. “Azerbaycan deyilende ayağa dur ki!..” söyleyib “Dövlet hini”mizi canlı oxumağımız, milli reqslerimiz seslendirilerken bir andaca her kesin qol qaldırıb sındırırdığını görmek ne xoş idi!.. Hele, hele Güneyli Muxtar Şemsin “Ayrılığ”ı… Bu barede her ne desem de o anlarda keçirdiyim hissleri tam olaraq ifade ede bilmeyecek. Sesine sağlıq Muxtarcığım! Yurduna ve bütövlüyüne qovuşasan!
***
“XXI yüzilde dinlerarası xoşgörü ve terrora qarşı barış dini: İslam” mövzulu konfransda edilen çıxışlar ne qeder dartışmalı, fikir ayrıcalığı ile sürse de dr. Yaşar Kalafat, fexri konsul Şavrel Meron, dr.Yaqub Deliömeroğlu ve b.-nın çıxışları öz universallığı ile seçilirdi ve açıqcası diger bütün çıxışların obyektiv meqamlarını içerirdi. Konfransdan çıxan sonuc bu ki, “İslam” adının “terror”la bir arada çekilmesi, guya bunların bir-birini tamamlayan ifadeler kimi işledilmesi yalnız ve yalnız bezi bedxah dairelerin heqiqeti görmezden gelmelerinin sonucudur ve gerçekliyi eks etdirmir. Terrorçunun dini ve ulusu olmur. Daha doğrusu her bir ulus terrorizimden eziyyet çeke biler ve bütün dövletler terrorizme qarşı birge addımlamağa borcludurlar. Terrorizme revac veren dövletler özleri bu-eyni aqibetden sığortalanmayıblar. Bu konfransda DGTYB baş katibi Aygün Hesenoğlunun ermeni terrorizmi barede dediyi faktlar, ireli sürdüyü mülahizeler de sanıram tesirsiz ötüşmedi.
Genc Türk Yazarları Zirvesi-Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi Qurultayının keçirildiyi gün bizim üzerimize daha böyük sorunluluq düşürdü. Çünki DGTYB Başqanlığı, Yürütme Kurulu Bakıda yerleşir ve bu da uluslararası birlik olsa bele qatılımçıların DGTYB-ni doğal olaraq bir Azerbaycan teşkilatı sifeti ile qebul etmelerine neden olmuşdur. Bu setirlerin yazarının son dörd ilde görülmüş işler barede hesabat xarakterli ve qarşıda duran görevleri içeren anaçıxışının teqdirle qarşılanması, DTGB Başqanlığı terefinden DGTYB-ye plaket sunulması, DGTYB başqanlığının yeniden Bakıda qalması her halda bizim Azerbaycanı nece temsil etmeyimizi ifade etmişdir deye düşünürem. Doğal olaraq bilirik: etdiklerimiz dilediklerimizin hamısı deyil!
Genc Yazarlar Zirvesinden neleri özetlemek olar?
- İlk sırada onu demeliyem ki, türk edebi gencliyinin nümayendeleri qarşılıqlı elaqelerin sıxlaşması, seferlerin teşkili, birge tedbirlerin keçirilmesi, bütün boylardan olan genc türk yazarlarının bir-birini daha yaxından tanıması kimi önerileri, bir yaradıcılıq ortamı-platform oluşdurulmasını uyğun görür ve DGTYB-nin bu yöndeki fealiyyetini alqışlayır;
- Genc yazarlar ortaq türk deyerlerinin tebliği, canlandırılması ehtiyacını qeyd edirler;
- Türksoylu xalqların gencleri hesab edir ki, edebiyyat, medeniyyet zaman-zaman bir-birinden ayrı düşmüş, bir-birine zidd ideoloji-siyasi mühitde yaşamış xalqlarımızın yaxınlaşmasında en önemli faktorlardan biridir;
- Genclik “Ortaq türk dili” ve “Ortaq türk elifbası” ideyalarının güncel olması, ancaq gerçeklikler ve dileklerimizin en uyğun şekilde biçimlenmesi ile sonuclanan bir ortamın yaradılması üçün fikir alış-verişini, bilimsel ve edebi araşdırmaları alqışlayır, buna derin ehtiyac olduğunu vurğulayır. Zirvede alınan qerarladan biri DGTYB-nin bu yönde çalışmalarda bulunmasının öngörülmesi oldu.
Bu meselenin zaman-zaman dartışıldığı ve çox keskin çıxışların bele olduğunu gözönüne alaraq demeliyem ki, türk edebi gencliyi türk dilinde çeşidli tarixi faktorlarla meydana gelmiş ferqliliklerin bir çatışmazlıq, üzüntü olaraq deyil bir doluluq, zenginlik olaraq deyerlendirlimesi görüşünü bölüşür. Genclik hesab edir ki, diller başlanğıcda ortaq bir qaynağa dayansa da, zaman içinde, özellikle coğrafi dağılma baş verdiyi, sert sınır ayrımları yarandığı ve bir çox türk xalqlarının başqa-başqa yabançı xalqlarla yaxın temasda olduğu vaxtlarda, habele iletişim pozuqluğu, yetersizliyi üzünden lehcelere, şivelere ayrılıb yeni özellikler qazanmışdır. Bu deyilenler vaxtı ile Orta Asiyada tek yazı dili olan türk dilinde bezi ferqlileşmelere neden olmuşdur. Artıq türkcelerin her biri ferqli edebi gelişmelere de sehne olmuşdur. Nezere alsaq ki, “Edebiyyat” malzimesi “dil”e dayanan bir müessise, bir varlıqdır, o zaman “Türk Dünyası edebiyyatı” qavramı da türk dili ile yaradılan edebiyyatı ifade etmekdedir. Ve bu edebiyyat erz etdiyimiz gelişmelerle XV yüzillikden beri meydana çıxan, şekillenen edebiyyatdır. Ondan önceki ortaq heyat aşamasında söylenen türküler, qoşmalar, mahnılar, dastanlar, atasözleri, bilmece ve d. türlü edebi ürünlerin hamısı aşağı-yuxarı ortaq sayıla biler.
Konkret önerilere gelsek, türk edebi gencliyinin sürekli iletişimini sağlamaq üçün DGTYB sitesinin en çağdaş boyutlarda yeniden qurulması, “Türkün sesi” antologiyasının özel saylarının (“Genc qırğız şeri”, “Çağdaş başqırd nesri”, “Saxa genclerinin sesi” ve s.) neşri, Qurultaylararası dövrde ayrı-ayrı türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğunda güncel mövzularda konfrans ve simpoziumların keçirilmesi, aylıq “Türükün sesi” dergisinin neşri, Uluslararası “Füzuli şer yarışması”nın Esasnameye dayalı şekilde daha geniş qapsamda düzenlenmesi kimi meseleler dile getirildi, qerara bağlanması uyğun görüldü.
***
Genclik Günleri ve Qurultaynın ayrıca bir işçi günü komisyon toplantıları ve raporların hazırlanmasına ayrıldı.
“Dil-edebiyyat” komisyonunun öngördüyü meselelerin bir qismi DGTYB IV Qurultayında qaldırılmış meselelerle üst-üste düşdüyünden ve ya sesleşdiyinden onları tekrar etmirem. Bunların yanısıra komisyon toplantısına qatılan gencler hesab etdi ki,
- türk kültürüne aid temel eserlerin bütün Türk Dünyasına çatdırılması temin edilmelidir;
- qarşılıqlı teatr gösterileri düzenlenmelidir;
- türklerin yaşadığı coğrafiyalarda ve dünyanın çeşidli bölgelerinde türklere aid memarlıq ya da etnoqrafik eserlere yönelen tehdit ve texribatları önlemek üçün ortaq tepki verilmesi son derece önemlidir. Bu amacla YUNESKO kimi uluslararası quruluşların herekete keçirilmesi temin edilmelidir. Ayrıca, etnoqrafik eserlerin yanısıra türklerin yaşadıqları coğrafiyanın simgesi, tabu senedi yerine keçen memarlıq eserlerinin de ön plana çıxarılması gereklidir;
- türkcenin BMT dili olması üçün başvuruda bulunması qerarlaşdırılmalıdır.
- “İletişim” komisyonunda müzakire aparan genclerin fikrince, yalnız mexanik deyil, eyni zamanda fikri, ideolojik iletişim göz önünde tutulmalıdır;
- DTGB-nin “Bengü” bülteni aylıq qezete çevrilmelidir;
- türk gencliyinin aylıq fikir dergisinin neşrine (“Turan”) ehtiyac var ve bu ehtiyacı ödemek üçün uyğun formul tapılmalıdır;
- DTGB portalının hazırlanması ve üye teşkilatların elektron poçt qrupunun oluşdurulması öngörülür.
Ayrıca qeyd edim ki, XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı artıq Avrasiya İletişimçiler Birliyinin qurulmasına qerar vermişdir. Onu da qeyd edim ki, İletişimçiler Birliyine DGTYB Uluslarası Koordinatoru, Kerküklü soydaşımız Şemseddin Kuzeçi başçılıq edecekdir. Şemseddin beye yeni görevinde uğurlar!
“Din” komisyonu raporunda ise din, mensubların menevi heyatlarını düzenleyen, toplumları bir arada tutan en önemli faktorlardan biri kimi deyerlendirilerek, “son dönemlerde yaşanan gelişmeler nedeni ile Türk Dünyası içerisinde de daha ciddi şekilde ele alınması artıq bir zorunluq halına gelmişdir” deye vurğulanmaqdadır. “Son dönemde qurulmağa çalışılan din-terror ilişgisi tehlükeli boyutlara yetişmiş ve Türk Dünyası üçün bir tehdit durumuna gelmişdir.” Eslinde “din” ve “terror” kelmelerinin bir araya gelmesi mümkün deyil. Odur ki,
- DTGB-nin hereket nöqtesi bütün dinlerin, aralarındakı ferqliliklere baxmayaraq insanlığın xoşbextliyini meqsed bildiyi ve heç bir terror eylemine vasite edilmeyeceyidir;
- Din ve inanc ferqliliklerinin çatışma mövzusu edilmesi, toplumu bir arada tutmaq ve barışı düşünen bu deyerlerin, ayrılıq ve gerilim vasitesi halına getirilmesi sadece dinin özünü yıpratmaqla qalmayıb, toplum içinde ciddi tehlüke yaradır;
- Türk Dünyası, içerisinde barındırdığı ferqli din ve mezhebleri, bir ulus olma ve xoşgörü baxışında eriderek bir doluluq, zenginlik ünsürü olaraq deyerlendirmekdedir.
Gencler hemçinin:
- Türk kültüründe böyük şekilde tesiri görülen Şamanizmin ortaq deyer kimi araşdırılması ve Türk Dünyası genclerinin birleşdirici ortaq motivlerimiz mövzusunda bilinclenmesinin temin edilmesi;
- Ortodoks xristiyan türklerin İstanbuldakı Türk Ortodoks patrikxanasına bağlanması ile ixtilaf halındakı ortodoks merkezlerinin mücadilelerinde ulusal ve dini haqları qoruma altına alına bilmesi;
- gerekli dini bilgilerin elde edile bilmesi üçün bir sitenin hazırlanaraq elektronik ortamda dini bilgi iletişiminin sağlanması;
- müselman türk xalqının azınlıqda olduğu ölkelerde soydaşlarımızın dini heyatlarını yaşaya bilme imkanlarını elde ede bilmeleri üçün gerekli araşdırmaların aparılmasını öncelikle edilmesi gereken çalışmalar sayır.
“Ekoloji” komisyonunda çalışan arkadaşların fikrince çevre sorunları, günümüzde süretle artan ve içindekilerle birlikde dünyanı tehdit eden en böyük tehlükelerin başında gelmekdedir. Türk Dünyasını ilgilendiren sorunlar, özelde de Türk Dünyası üçün önlem alınması gereken boyutlara çatmışdır. Gencler hesab edir ki,
- Xezer Denizinin çevre sorunları uluslararası ve çox faktorlu bir özelliye sahibdir. Bu denizi çevreleyen ölkeler ve buranı besleyen Volqa, Ural, Kür(+Araz), Terek, Emba, Atrek ve Gürgan kimi çayların özleri ile getirdiyi zererli maddelerin ortaya çıxardığı çevre sorunları gözardı edilmeyecek boyutlara yetişmişdir. Xezer Denizi özellikle qıyısında (ve denizaltında) neft yataqlarının bulunması nedeniyle de çirklenmekdedir. Odur ki, denizin ekoloji sorunları çevre ölkelerinin uyğun dövlet orqanlarının qatıldığı zirve görüşünde ele alınmalı, görüşülmelidir;
- Aral Gölünün qurumasıyla verimli torpaqlar qurumaqda, böyük miqdarda duz tozu etrafa sepilmekde, bölgedeki iqlim deyişikliyi xesteliklere neden olmaqdadır. Bölge dövletlerinin çölleşmenin önüne keçe bilmeleri üçün birlikde ortaq maraqlar etrafında gereken tedbirleri müzakire etmesi ve uyğun addımlar atması vacibdir.
- Ermenistandakı Metsamor AES 1995-ci ilden yeniden fealiyyet göstermekdedir. Avropa Birliyi ve Uluslarası Atom Enerji Agentliyinin stansiyanın bağlanması yönündeki çağrılarını geri çeviren Ermenistan hökumeti, bölge dövletleri üçün böyük tehlüke yaradan stansiyanı işletmekde davam edir. Aktif zelzele bölgesinde yerleşmesi ve texnoloji baxımdan böyük tehlüke qaynağı olan AES, üstelik tehlükeli maddelerin Araz çayına axıdılması sonucunda Bakı (ve etrafında) içmeli suyun terkibine olumsuz yönden tesir edir;
- Qara Deniz hövzesi ölkelerinin en çox istifade edilen bir su yolu kimi bu denizin ekoloji sorunlarını müzakire etmesi gerekmekdedir;
- Çinin Doğu Türkistinda aparmaqda olduğu nüve ve kimyavi sınaqlar bölgenin ekoloji dengesini pozmaqda ve burada ölümle sonuclanan ciddi sağlıq üzüntüleri ortaya çıxarmaqdadır. Adıkeçen ölke bütün bu sınaqları türksoylu xalqların yaşadığı bölgede apardığı üçün qınanmalıdır;
- Xakasiyada 1985-ci ilden fealiyyet gösteren Sayanoqorsk Aliminium Zavodu böyük çevre ve demoqrafik sorunlar yaratmaqdayken zavodun yeni bir tesisinin de istismara hazırlanması bölgedeki durumun ağırlaşmasına sebeb olacaqdır;
- Qeyd olunan ve olunmayan sorunların eks olunduğu “ekoloji bilgi bankı”nın yaradılmasına ehtiyac var;
“Ekonomi” komisyonu “…eslinde ekonomi qalxınma olmadan siyasi müsteqillikden söz açmağın mümkün olmadığı”nı vurğulayır. Komisyon hesab edir ki,
- Türk Dünyası Ortaq Bazarının qurulması;
- bu bağlamda her türlü mal ve xidmetler Türk Dünyasının her yerinde gömrük, vergi ve d. sınırlandırma aparılmadan yerine yetirilmelidir;
- Türk Dünyasının öz içinde olduğu qeder diger ölkelerde de ixracata dönük ekonomi politikaları izlemesi, Türk Dünyası qalxınma bankının qurulması çox önemli olardı;
- Günümüzde artıq xammmadesi insan beyni olan sektorlar topluma hakim kesilmekdedir. Türk Dünyasının hem qısa, hem de uzun vadili ekonomi qalxınması üçün insan gücüne qoyacağı yatırım en karlı yatırım olaraq göze çarpmaqdadır;
- Türk Dünyasında ekonomi ilişgilerin gelişmesi üçün iletişim ve ulaşım sahesinde koordinasyon sağlanması ciddi önem daşımaqdadır;
- DTGB bünyesindeki Türk İş adamları Birliyi yeniden aktif hala getirilmelidir.
“İdman” komisyonunda çalışanların fikrince, idman insanların ruh ve bedeninin gelişimini sağlayan sosial bir aktivitedir. Özellikle türkler Orta Asiyada qonar-köçer bir heyat yaşarken kiçik-böyük, qadın-kişi her kes yaxşı at minmeyi, yaxşı ox atmağı bacarmışlar. İdman kültürünün toplumda yerleşmesi, toplumun düzenli idman etmesi hem sağlıqlı nesillerin yetişmesinde, hem de insanların heyatın çetinliklerine sinegerme yeteneyinin artmasına, belece türklerin bedeninin ve ruhunun daha qüvvetli olmalarına şeraiit yaratmış olacaqdır. DTGB:
- 1996-cı ilde bütün Türk Dünyasından idmançıların qatılımı ile gerçekleşdirilmiş Türk Dünyası Olimpiya Oyunlarının bundan sonra da düzenli olaraq keçirilmesini;
- Türkiyede her il düzenlelen Genclik Düşergelerinin bütün Türk Dünyasına şamil edilmesini;
- Türk dövlet ve özerk dövletlerinin dövlet idman siyasetinin yürüden orqanlarının ayrı-ayrı idman növleri üzre yarışların keçirilmesini temin etmelerini;
- Türkiyede açılan idman mekteblerinde azsaylı türk xalqlarından da yeniyetme ve genclerin oxumasınının temin edilmesini;
- ayrı-ayrı saheler üzre Türk Dünyası İdman Fedarasiyaları qurulmasını uyğun görmüşdür.
***
Genclik Günleri ve Qurultayı öz “son gün oturumu”nda Komisyon raporlarını müeyyen elave ve düzelişlerle tesdiq etdi. Bütün raporlar, habele tedbir haqqında geniş hesabat ayrıca kitab şeklinde “Türk Ocaqları yayınları” seriyasından neşr olunacaqdır.
Rumıniyada olduğumuz günlerden en yaddaqalanlarından biri heç şübhesiz Mecidiyye ve Babadağı ziyaret günümüz oldu. Xezerin doğusundan-Türkistandan qalxıb Qara Denizin batısına-Dobrucaya Yasevilik hikmetini çatdırmağa, qanadlı türk sözünü yaymağa, insanları Tanrının sonuncu Peyğemberinin gösterdiyi yola devet etmeye getmiş Sarı Saltuk Babanın, Anadoludan Dobrucaya keçmiş herbiçi ve fikir adamı Eli Paşanın qutsal “son evl”lerini ziyaret etmek ayrı bir alemdir, ayrı! Doktor Deliömeroğlunun ziyaretlerden dönmek üzereyken bir neçe saatlıq gezimize, ziyaretimize-açığı müselmanlı, xristiyanlı, şamanlı ve s. heç de hamımıza eyni cür tesir göstermemiş seferimize derin anlam veren, mena yükümlülüyü getiren Babadağdakı tarixi çıxışı heç vaxt yadımdan çıxmayacaq. Yaqub bey çıxışını sağ yumruğunu yuxarı qaldıraraq “Barmısız arkadaşlar?! Varmısız arkadaşlar?!” deye tamamlamışdı. Varıq, varıq! Yoxuq dememiz mümkünsüz! Böyük Turan Yolunda varıq! Çuvaşların sözüdür: “Vardıq, Varıq, Var olacağıq!”
Geziden sonrakı gün heyet başqanlarının çıxışları dinlenildi. Kerküklü, Güneyli soydaşlarımızın, Axıska türklerinin yanısıra Efqanıstan türklerini temsil eden intellektual gencliyin, Qazaxıstan, Başqırdıstan, Bolqarıstan ve Saxa genclerinin çıxışı daha mezmunlu, daha yetkin idi. Biz de öz növbemizde Azerbaycan nümayende heyeti adından çıxışı ederken respublikamızdakı ictimai-siyasi durum, Türk Dünyasına yönelik feaiyyetler, gencliyin qarşısında duran görevler ve s. barede fikrimizi bölüşdük.
***
Her Qurultay ve Genclik Günlerinde olduğu kimi bu defe de yekun sened-”Sonuc bildiri” qebul edildi. Bütün komisyon raporları ve Nümayende heyetlerinin adından edilmiş çıxışlarda ireli sürülmüş fikirleri, önerileri içeren bildiride Azerbaycanın erazi bütövlüyüne edilmiş qesd, Qarabağla bağlı aparılan uluslarası danışıqlar ve türk gencliyinin Azerbaycanın haqlı mövqeyini desteklediyini bildiren bendler, Azerbaycanda Atatürk Merkezinin açılmasını alqışlayan, böyük dövlet ve siyasi xadim Heyder Eliyevin vefatından duyulan kederi dile getiren bendler, Merkezi Azerbaycanda yerleşen Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyinin fealiyyetini teqdir eden, “Ortaq türkce” ve “Ortaq elifba” mövzularını ehate eden bilimsel kitabların neşrini uyğun gören fikirler ve s. var idi. Şübhesiz ki, ermeni terrorizmi, işğal altında qalmış abidelerimizin taleyi de yaddan çıxmamışdı. Yeri gelmişken, biz bu mövzunu eks etdiren kitab, disk, dergi ve d. memulatları bütün tedbir boyu uyğun şexslere verir, Azerbaycan heqiqetlerini, medeniyyetimizi bacardığımız qeder tebliğ etmeye çalışırdıq.
***
Biz Genclik Günleri ve Qurultayının son günü Köstenceden ayrılıb Buxareste getdik. Yolumuz Tunadan-daha doğrusu Tuna üsünden salınmış köprüden keçirdi. Bir de baxdım ki, Yehya Kamal Bayatlının “Akıncı” şerini zümzüme edirem.
… Min atlı akınlarda cocuqlar kimi şendik,
Min atlı o gün dev kimi bir ordunu yendik,
Ağ tolğalı beylerbeyi hayqırdı ilerle,
Bir yaz günü keçdik Tunadan qafilelerle.
Sözüm ona biz Bakıya döner-dönmez at tolğalı, yaşıl ve qırmızı elbiseli beylerden teşkil olunmuş ünlü “Mehteran” takımı - türkün ezemetinin simgesi olan herbi ansambıl Bakının ermeni-bolşevik işğalından azad olunmasının 86-cı ildönümüne hesr olunmuş tentenelerde iştirak etmek üçün 1918-ci ilde babalarının keçdikleri yolla gösteride bulundular. Cocuqlar kimi şendik! Yarına umudumuz közerdi bir daha…
***
Buxarestde bizi böyükelçiliyimizin emekdaşları gözleyirdiler. Bu yerde böyükelçiliyimizin bize qürurlu anlar yaşadan bütün emekdaşlarına bir daha teşekkür ederken, Rumıniya böyükelçiliyimizi ziyaretim sırasında menim ilk defe bir Azerbaycan böyükelçiliyini ziyaretim olması sebebi ile ayrıca tesirlendiyimi de dilege getirmeliyem. Yeni-artıq Azerbaycanın mülkiyyeti olan yaraşıqlı binaya daşınmış böyükelçiliyimiz bizim gözümüzde Rumıniyadakı en böyük elçilik idi. Azerbaycan ve Azerbaycanı dünyanın dörd bir yanında leyaqetle temsil eden bütün diplomatlarımız var olsun!
***
…Buxarest-İstanbul-Bakı… İstanbulu yene qaynayıb-daşan gördüm. Men Türkiyeye her seferimde özümçün bir fikri yeqinleşdirirem ki, Türkiye sınırına sığmır. Men bütün çatışmayan cehetlerle, yaşanan sorunlarla yanaşı türkün üfüqügenişliyine, böyük geleceyine delicesine inanıram. Mence bir İstanbullu, bir Türkiyeli İstanbulda, Türkiyede menim ve elece de Türkiye dışından geden bir başqa Turan sevdalısı qeder tesirlene ve duya bilmez o Olacağı. Nece ki, biz bezen Bakını respublikamıza gelmiş xoşgörülü insanların heyranlığını, nece dördgözle, az qala her gördüklerini bebeklerine, beyinlerine, köçürürmüş kimi baxmalarının tanığıyıq.
…Buxarest-İstanbul-Bakı… Bu bizim son uçuş xettimiz idi. Son-helelik son-Yarınlar qabaqdadır. Biz Qurultayları “son” üçün deyil “başlanğıc” üçün keçiririk. Her qurtaran Qurultay yeni Qurultayın temelini oluşdurur! Yeni Başqanlar toplantısında, yeni Qurultayda-Azerbaycanda, Qaqauz Yerinde… görüşenedek!
Yarınlara şükür!
Ekber QOSHALI
http://www.azerhasret.com/modules.php?name=News&file=article&sid=227
Yeri gelmişken deyim ki, Qurultay ve Genclik Günlerinin açılışı günü böyükelçiler ve Rumıniya dövlet nümayendeleri ile bir sırada o da “Xatire plaketi” ile teltif olundu. Sözüm ona hotel bu böyük ictimai-medeni tedbirin keçirilmesi üçün geniş imkanlara malik idi ve deye bilerem ki, teşkilatçı ve qatılımçılar bu imkandan mümkün olduğu qeder semereli şekilde yararlanmağa çalışdılar. Yalnız resmi açılış töreninin dışında diger bütün toplantılar, habele heyetlerin her gün düzenlenen tanıtım proqramları, yerli teşkilatların-Rumıniya Demokratik Türk Birliyi ve Rumıniya Müslüman Tatar türklerinin Demokrat Birliyinin sergileri, özel metbex ikramları ve s. mehz adıkeçen hotelde heyata keçirildi. Bunu deyerken turizm senayesinin yeni-yeni ayaqüste durmağa başladığı respublikamızda mehz bu tipli hotellerin yalnız paytaxtımızda deyil, bütün bölgelerimizde qurulması arzumu ifade etmek isterdim. Azerbaycan Prezidentinin sahibkarlığa dövlet qayğısı, regionların inkişafına özel yanaşması de bu işde önemli rol oynayardı deye düşünürem.
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı “Türk Ocaqları”nın Türkiye Başbakanlıq Fon Kurulu ve TİKA-ya teqdim etdiyi projeler esasında Dünya Türk Gencleri Birliyi adına ve bu birliyin teşkilatçılığı ile keçirildi. Keçirildiyi ölkedeki üye quruluşların qatqıları da öz yerinde. Yuxarıda adıkeçen Rumıniya Demokratik Türk Birliyi ve Rumıniya Müslüman Tatar türklerinin Demokrat Birliyi bu böyük tedbirin yüksek seviyyede keçirilmesi üçün ellerinde olan bütün imkanları seferber etmişdiler. Qısa tanışlıq üçün deyim ki, “Türk Ocaqları” 1912-ci ilede qurulmuşdur ve Türkiyenin tam ekser bölgelerinde yerli şöbeleri fealiyyet göstermekdedir. DTGB ise “Türk Ocaqları”ndan 80 il sonra Kazanda Tatar “Azatlık” teşkilatının Başqanı Talqat Ehmedişinin başçılığı ile qurulmuşdur. DGTB-ye helelik en uzunömürlü Başqanlıq keçmişi de ona mexsusdur. Dr. Yakub Deliömeroğlu iki il genel başqan olurken, indiki Genel Başqan Heseneli Karasar ise dörd ildir ki, bu görevi daşıyır. DTGB indiye kimi keçirdiyi Qurultay ve Genclik Günlerinin yanısıra yeddi Başqanlar Konseyi toplantısı, simpoziumlar, festivallar, sergiler teşkil etmiş, DTGB ile eyni platformada olan, konkret sahe üzre iş aparan bünye teşkilatları qurmuşdur. Bu sırada 1998-ci ilde qurulmuş Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi (DGTYB) önemli yer tutmaqdadır. DTGB-nin “Bengu” yayın orqanı mövcuddur. Birliye bütün türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğunu temsil eden 41 teşkilat üyedir.
DTGB XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayından önce de Rumıniyada toplantı keçirmişdi. Bu 2000-ci ilde gerçekleşdirilden VII Başqanlar Konseyi toplantısı idi. Edalet namine demeliyem ki, hem o vaxt, hem de bu il Rumın dövleti en müxtelif ölkelerden gelerek çeşidli meseleleri müzakire edib, könülleri isteyen qerarları çıxaran Türk Dünyası gencliyine dözümlü, anlayşlı münasibet sergilemekle öz demokratik yapısını, xoşgörülülüyünü göstermiş oldu. Deyek ki, Azerbaycanda, Türkiyede Qurlutay keçirmek sorun deyil ve meselen, Azerbaycanda üç defe bele yüksek toplantı keçirilmişdir. Ancaq bir yabançı ölkenin-artıq yabançı demek de belke düzgün seslenmir-bunca dözümlü, sayğılı münasibeti dile getirilmelidir. Burada ayrıca olaraq Rumıniyada yüziller boyunca yaşamış türksoylu xalqların öz kültürlerini, adet-enenlerini qoruyub saxlamaq, öz birliklerini qurmaq üçün yaradılmış şerait, hemçinin azınlıq teşkilatlarını dövlet büdcesinden maliyyeleşdirmesi, onlara istisna hal kimi rumın parlamentinde temsilçilik hüququ vermesi de bu dövletin ünvanına şükranlıqla qeyd olunmalıdır. Nezere alsaq ki, Azerbaycanımızın dövlet müsteqilliyini Türkiyeden sonra ilk tanıyan dövlet de mehz Rumıniya olmuşdur o zaman demek isteyirsen: “sevgimiz sene halal olsun, Rumıniya!”
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayının resmi açılış töreni Köstence Medeniyyet Merkezinde keçirildi. Yerli teşkilatın nümayendesi DGTYB başqanı Heseneli Karasarı tribunaya devet etdi. O da öz növbesinde genc qazax ozanı Bekaris Şoybekovu nece deyerler, ozan xeyir duası vermek üçün sehneye çağırdı ve deliqanlı qazax balası da öz sırasında bütün zalı titretmeyi bacardı.
Başqan dr. Heseneli Karasar giriş nitqinde DGTYB-nin tarixinden, Rumıniyada keçirilen bu böyük tedbirin mahiyyetinden söz açdı. Sonra tedbir keçirilen bölgenin valisi, onun ardınca ise Rumıniyanın azınlıqlardan sorunlu naziri çıxış ederek türk ulusuna simpatiyalarını, Türkiye ile, bütün Türk Dünyası ile qarşılıqlı faydalı emekdaşlıqda maraqlı olduqlarını dile getirdi. Onların dünyada 250 milyondan artıq insanın türk dilinde danışması faktından çıxış ederek türksoylu xalqlarla yaxınlığın miqyasını göstermeye çalışmaları da diqqetçekici idi. Rumın dövletinin her iki yetkilisi DTGB adından xatire plaketleri ile teltif olundular. Daha bir neçe çıxışçıdan sonra Qazaxıstan, Azerbaycan ve Türkiye böyükelçileri tribunaya çağrıldılar. Qürur hissi ile vurğulamalıyam ki, Azerbaycan böyükelçisi Eldar Hesenovun heraretli çıxışı, ayrıca Qurultayı Azerbaycan prezidenti adından salamlaması ve türk gencliyinin bir sonrakı zirve görüşlerinden birinin Azerbaycanda keçirilmesi arzusunu dile getirmesi sürekli alqışlar ve şükranlıqla qebul edildi. Tesadüfi deyil ki, ayrı-ayrı türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğundan gelmiş qatılımçılar fasile vaxtı bizi-Azerbaycan nümayende heyetinin üzvlerini böyükelçinin çıxışı münasibeti ile tebrik edirdiler. Yeri gelmişken açılış töreninde heyetlerin en çox ilgi gösterdiyi diplomatın Azerbaycan böyükelçisi olması diqqetimizden qaçmadı.
Qeyd edim ki, açılışdan hele bir gün önce Azerbaycan böyükelçisi Türkiye, Qazaxıstan böyükelçileri, Türkiyenin Köstence baş konsulu, Rumın dövletinin yüksek vezifeli temsilçileri, millet vekillerinin iştirakı ile qatılımçı heyetlerin başqanlarının ve Azerbaycan nümayende heyetinin, KİV temsilçilerinin şerefine verdiyi ziyafet vaxtı da böyükelçiliyimizin nece deyerler, Rumıniya toplumunun, oradakı diplomatik missiyaların gözünde özel yeri olduğu açıq-aydın hiss olunurdu. Bu en azı bize bele tesir bağışladı ve Rumıniyada olduğumuz müddet erzinde qenaetimizde yanılmadığımıza tanıq olduq.
XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı münasibeti ile KKTC Cümhurbaşqanı Rauf Denktaşın, Türkiyenin dövlet naziri prof. Mehmet Aydının, Türk Dünyası Araşdırmalar Veqfi başqanı dr. Turan Yazqanın, Azerbaycan millet vekilleri-xalq yazıçısı Anarın, AVP Sedri Fezail Ağamalının, Azerbaycanda Atatürk Merkezi başqanı, prof.dr. Nizami Ceferovun, VHP sedri Sabir Rüstemxanlının qutlama mektubları oxundu, alqışlarla qarşılandı. Azerbaycanın birden bire dörd nüfuzlu millet vekilinin ilgi göstererek qutlamada bulunması faktı qatılımçıların diqqetinden doğal olaraq yayınmadı ve men fürsetden istifade ederek adıkeçen millet vekillerimize sayğılarımı yetirir, iltifatlarına göre var olun deyirem. Yeri gelmişken AYB başqanı Anar, şair Sabir Rüstemxanlı, filoloq alim Nizami Ceferov, “Vektor” Uluslarası Elm Merkezinin başqanı, şair Elçin İsgenderzade, Yakutiya Yazıçılar Birliyinin başqanı, xalq şairi Moisey Yefimov qarşıda haqqında danışacağımız Türk Dünyası Genc Yazarlar Zirvesi-Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi Qurultayını qutlamağı da unutmamışdılar ve men bu hörmetli şexslerin her birine nazik diqqetlerine göre bir daha sayğılarımı yetirirem. Türkiyeden prof. dr. Yaşar Kalafat, Türkiye Yazarlar Birliyi Genel Sekreteri Yaqub Deliömeroğlu, Rumıniyadakı soydaşlarımızdan “Tuna mektubları”nın baş yazarı Gülten Abdula, şair-çevirmen, araşdırıcı Gülben Akmola, Tatar “Azatlık” teşkilatının başqanı Talqat Ehmedişin, Türkiyenin tanımış qelem adamları Kamal Çaparaz, Arslan Bulut ve başqaları ise bilavasite Zirveye qatılaraq öz istek ve dileklerini iletdiler. Onlara da ayrıca teşekkürlerimiz var!
…Açılışın resmi hissesi başa çatdıqdan sonra Türk Dünyası Müzik Topluluğunun şahane çıxış salonu ayağa qaldırdı. Geceye damğasını vuran şerqi ise heç şübhesiz “Çırpınırdı Qara Deniz”di. Qara Denizin qıyısında toplaşıb da onun çırpınmasına könül vermemek, qırçın lepelerin sesini dinşememek olardımı?!. Rumıniya-Türkiye Ticaret Odası Yürütme Kurulu Başqanı Tamer Atalayın “Vaxt varıydı Qara Deniz kederden, derdden çırpınırdı, hesret qoxuyurdu, indi barış üçün, birlik üçün çırpınır” fikrini bu yerde xatırlatmasam günah olar...
Proqram gereyince her gün heyetlerin tanıtım gecesi keçirilirdi. Yene faktdan çıxış ederek demeliyem ki, Azerbaycan gecesi—quzeyli-güneyli genclerimizin bir araya gelerek hazırladığı gece her kesi ayağa qaldırdı. “Azerbaycan deyilende ayağa dur ki!..” söyleyib “Dövlet hini”mizi canlı oxumağımız, milli reqslerimiz seslendirilerken bir andaca her kesin qol qaldırıb sındırırdığını görmek ne xoş idi!.. Hele, hele Güneyli Muxtar Şemsin “Ayrılığ”ı… Bu barede her ne desem de o anlarda keçirdiyim hissleri tam olaraq ifade ede bilmeyecek. Sesine sağlıq Muxtarcığım! Yurduna ve bütövlüyüne qovuşasan!
***
“XXI yüzilde dinlerarası xoşgörü ve terrora qarşı barış dini: İslam” mövzulu konfransda edilen çıxışlar ne qeder dartışmalı, fikir ayrıcalığı ile sürse de dr. Yaşar Kalafat, fexri konsul Şavrel Meron, dr.Yaqub Deliömeroğlu ve b.-nın çıxışları öz universallığı ile seçilirdi ve açıqcası diger bütün çıxışların obyektiv meqamlarını içerirdi. Konfransdan çıxan sonuc bu ki, “İslam” adının “terror”la bir arada çekilmesi, guya bunların bir-birini tamamlayan ifadeler kimi işledilmesi yalnız ve yalnız bezi bedxah dairelerin heqiqeti görmezden gelmelerinin sonucudur ve gerçekliyi eks etdirmir. Terrorçunun dini ve ulusu olmur. Daha doğrusu her bir ulus terrorizimden eziyyet çeke biler ve bütün dövletler terrorizme qarşı birge addımlamağa borcludurlar. Terrorizme revac veren dövletler özleri bu-eyni aqibetden sığortalanmayıblar. Bu konfransda DGTYB baş katibi Aygün Hesenoğlunun ermeni terrorizmi barede dediyi faktlar, ireli sürdüyü mülahizeler de sanıram tesirsiz ötüşmedi.
Genc Türk Yazarları Zirvesi-Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyi Qurultayının keçirildiyi gün bizim üzerimize daha böyük sorunluluq düşürdü. Çünki DGTYB Başqanlığı, Yürütme Kurulu Bakıda yerleşir ve bu da uluslararası birlik olsa bele qatılımçıların DGTYB-ni doğal olaraq bir Azerbaycan teşkilatı sifeti ile qebul etmelerine neden olmuşdur. Bu setirlerin yazarının son dörd ilde görülmüş işler barede hesabat xarakterli ve qarşıda duran görevleri içeren anaçıxışının teqdirle qarşılanması, DTGB Başqanlığı terefinden DGTYB-ye plaket sunulması, DGTYB başqanlığının yeniden Bakıda qalması her halda bizim Azerbaycanı nece temsil etmeyimizi ifade etmişdir deye düşünürem. Doğal olaraq bilirik: etdiklerimiz dilediklerimizin hamısı deyil!
Genc Yazarlar Zirvesinden neleri özetlemek olar?
- İlk sırada onu demeliyem ki, türk edebi gencliyinin nümayendeleri qarşılıqlı elaqelerin sıxlaşması, seferlerin teşkili, birge tedbirlerin keçirilmesi, bütün boylardan olan genc türk yazarlarının bir-birini daha yaxından tanıması kimi önerileri, bir yaradıcılıq ortamı-platform oluşdurulmasını uyğun görür ve DGTYB-nin bu yöndeki fealiyyetini alqışlayır;
- Genc yazarlar ortaq türk deyerlerinin tebliği, canlandırılması ehtiyacını qeyd edirler;
- Türksoylu xalqların gencleri hesab edir ki, edebiyyat, medeniyyet zaman-zaman bir-birinden ayrı düşmüş, bir-birine zidd ideoloji-siyasi mühitde yaşamış xalqlarımızın yaxınlaşmasında en önemli faktorlardan biridir;
- Genclik “Ortaq türk dili” ve “Ortaq türk elifbası” ideyalarının güncel olması, ancaq gerçeklikler ve dileklerimizin en uyğun şekilde biçimlenmesi ile sonuclanan bir ortamın yaradılması üçün fikir alış-verişini, bilimsel ve edebi araşdırmaları alqışlayır, buna derin ehtiyac olduğunu vurğulayır. Zirvede alınan qerarladan biri DGTYB-nin bu yönde çalışmalarda bulunmasının öngörülmesi oldu.
Bu meselenin zaman-zaman dartışıldığı ve çox keskin çıxışların bele olduğunu gözönüne alaraq demeliyem ki, türk edebi gencliyi türk dilinde çeşidli tarixi faktorlarla meydana gelmiş ferqliliklerin bir çatışmazlıq, üzüntü olaraq deyil bir doluluq, zenginlik olaraq deyerlendirlimesi görüşünü bölüşür. Genclik hesab edir ki, diller başlanğıcda ortaq bir qaynağa dayansa da, zaman içinde, özellikle coğrafi dağılma baş verdiyi, sert sınır ayrımları yarandığı ve bir çox türk xalqlarının başqa-başqa yabançı xalqlarla yaxın temasda olduğu vaxtlarda, habele iletişim pozuqluğu, yetersizliyi üzünden lehcelere, şivelere ayrılıb yeni özellikler qazanmışdır. Bu deyilenler vaxtı ile Orta Asiyada tek yazı dili olan türk dilinde bezi ferqlileşmelere neden olmuşdur. Artıq türkcelerin her biri ferqli edebi gelişmelere de sehne olmuşdur. Nezere alsaq ki, “Edebiyyat” malzimesi “dil”e dayanan bir müessise, bir varlıqdır, o zaman “Türk Dünyası edebiyyatı” qavramı da türk dili ile yaradılan edebiyyatı ifade etmekdedir. Ve bu edebiyyat erz etdiyimiz gelişmelerle XV yüzillikden beri meydana çıxan, şekillenen edebiyyatdır. Ondan önceki ortaq heyat aşamasında söylenen türküler, qoşmalar, mahnılar, dastanlar, atasözleri, bilmece ve d. türlü edebi ürünlerin hamısı aşağı-yuxarı ortaq sayıla biler.
Konkret önerilere gelsek, türk edebi gencliyinin sürekli iletişimini sağlamaq üçün DGTYB sitesinin en çağdaş boyutlarda yeniden qurulması, “Türkün sesi” antologiyasının özel saylarının (“Genc qırğız şeri”, “Çağdaş başqırd nesri”, “Saxa genclerinin sesi” ve s.) neşri, Qurultaylararası dövrde ayrı-ayrı türk dövlet, özerk dövlet ve topluluğunda güncel mövzularda konfrans ve simpoziumların keçirilmesi, aylıq “Türükün sesi” dergisinin neşri, Uluslararası “Füzuli şer yarışması”nın Esasnameye dayalı şekilde daha geniş qapsamda düzenlenmesi kimi meseleler dile getirildi, qerara bağlanması uyğun görüldü.
***
Genclik Günleri ve Qurultaynın ayrıca bir işçi günü komisyon toplantıları ve raporların hazırlanmasına ayrıldı.
“Dil-edebiyyat” komisyonunun öngördüyü meselelerin bir qismi DGTYB IV Qurultayında qaldırılmış meselelerle üst-üste düşdüyünden ve ya sesleşdiyinden onları tekrar etmirem. Bunların yanısıra komisyon toplantısına qatılan gencler hesab etdi ki,
- türk kültürüne aid temel eserlerin bütün Türk Dünyasına çatdırılması temin edilmelidir;
- qarşılıqlı teatr gösterileri düzenlenmelidir;
- türklerin yaşadığı coğrafiyalarda ve dünyanın çeşidli bölgelerinde türklere aid memarlıq ya da etnoqrafik eserlere yönelen tehdit ve texribatları önlemek üçün ortaq tepki verilmesi son derece önemlidir. Bu amacla YUNESKO kimi uluslararası quruluşların herekete keçirilmesi temin edilmelidir. Ayrıca, etnoqrafik eserlerin yanısıra türklerin yaşadıqları coğrafiyanın simgesi, tabu senedi yerine keçen memarlıq eserlerinin de ön plana çıxarılması gereklidir;
- türkcenin BMT dili olması üçün başvuruda bulunması qerarlaşdırılmalıdır.
- “İletişim” komisyonunda müzakire aparan genclerin fikrince, yalnız mexanik deyil, eyni zamanda fikri, ideolojik iletişim göz önünde tutulmalıdır;
- DTGB-nin “Bengü” bülteni aylıq qezete çevrilmelidir;
- türk gencliyinin aylıq fikir dergisinin neşrine (“Turan”) ehtiyac var ve bu ehtiyacı ödemek üçün uyğun formul tapılmalıdır;
- DTGB portalının hazırlanması ve üye teşkilatların elektron poçt qrupunun oluşdurulması öngörülür.
Ayrıca qeyd edim ki, XI Türk Dünyası Genclik Günleri ve Qurultayı artıq Avrasiya İletişimçiler Birliyinin qurulmasına qerar vermişdir. Onu da qeyd edim ki, İletişimçiler Birliyine DGTYB Uluslarası Koordinatoru, Kerküklü soydaşımız Şemseddin Kuzeçi başçılıq edecekdir. Şemseddin beye yeni görevinde uğurlar!
“Din” komisyonu raporunda ise din, mensubların menevi heyatlarını düzenleyen, toplumları bir arada tutan en önemli faktorlardan biri kimi deyerlendirilerek, “son dönemlerde yaşanan gelişmeler nedeni ile Türk Dünyası içerisinde de daha ciddi şekilde ele alınması artıq bir zorunluq halına gelmişdir” deye vurğulanmaqdadır. “Son dönemde qurulmağa çalışılan din-terror ilişgisi tehlükeli boyutlara yetişmiş ve Türk Dünyası üçün bir tehdit durumuna gelmişdir.” Eslinde “din” ve “terror” kelmelerinin bir araya gelmesi mümkün deyil. Odur ki,
- DTGB-nin hereket nöqtesi bütün dinlerin, aralarındakı ferqliliklere baxmayaraq insanlığın xoşbextliyini meqsed bildiyi ve heç bir terror eylemine vasite edilmeyeceyidir;
- Din ve inanc ferqliliklerinin çatışma mövzusu edilmesi, toplumu bir arada tutmaq ve barışı düşünen bu deyerlerin, ayrılıq ve gerilim vasitesi halına getirilmesi sadece dinin özünü yıpratmaqla qalmayıb, toplum içinde ciddi tehlüke yaradır;
- Türk Dünyası, içerisinde barındırdığı ferqli din ve mezhebleri, bir ulus olma ve xoşgörü baxışında eriderek bir doluluq, zenginlik ünsürü olaraq deyerlendirmekdedir.
Gencler hemçinin:
- Türk kültüründe böyük şekilde tesiri görülen Şamanizmin ortaq deyer kimi araşdırılması ve Türk Dünyası genclerinin birleşdirici ortaq motivlerimiz mövzusunda bilinclenmesinin temin edilmesi;
- Ortodoks xristiyan türklerin İstanbuldakı Türk Ortodoks patrikxanasına bağlanması ile ixtilaf halındakı ortodoks merkezlerinin mücadilelerinde ulusal ve dini haqları qoruma altına alına bilmesi;
- gerekli dini bilgilerin elde edile bilmesi üçün bir sitenin hazırlanaraq elektronik ortamda dini bilgi iletişiminin sağlanması;
- müselman türk xalqının azınlıqda olduğu ölkelerde soydaşlarımızın dini heyatlarını yaşaya bilme imkanlarını elde ede bilmeleri üçün gerekli araşdırmaların aparılmasını öncelikle edilmesi gereken çalışmalar sayır.
“Ekoloji” komisyonunda çalışan arkadaşların fikrince çevre sorunları, günümüzde süretle artan ve içindekilerle birlikde dünyanı tehdit eden en böyük tehlükelerin başında gelmekdedir. Türk Dünyasını ilgilendiren sorunlar, özelde de Türk Dünyası üçün önlem alınması gereken boyutlara çatmışdır. Gencler hesab edir ki,
- Xezer Denizinin çevre sorunları uluslararası ve çox faktorlu bir özelliye sahibdir. Bu denizi çevreleyen ölkeler ve buranı besleyen Volqa, Ural, Kür(+Araz), Terek, Emba, Atrek ve Gürgan kimi çayların özleri ile getirdiyi zererli maddelerin ortaya çıxardığı çevre sorunları gözardı edilmeyecek boyutlara yetişmişdir. Xezer Denizi özellikle qıyısında (ve denizaltında) neft yataqlarının bulunması nedeniyle de çirklenmekdedir. Odur ki, denizin ekoloji sorunları çevre ölkelerinin uyğun dövlet orqanlarının qatıldığı zirve görüşünde ele alınmalı, görüşülmelidir;
- Aral Gölünün qurumasıyla verimli torpaqlar qurumaqda, böyük miqdarda duz tozu etrafa sepilmekde, bölgedeki iqlim deyişikliyi xesteliklere neden olmaqdadır. Bölge dövletlerinin çölleşmenin önüne keçe bilmeleri üçün birlikde ortaq maraqlar etrafında gereken tedbirleri müzakire etmesi ve uyğun addımlar atması vacibdir.
- Ermenistandakı Metsamor AES 1995-ci ilden yeniden fealiyyet göstermekdedir. Avropa Birliyi ve Uluslarası Atom Enerji Agentliyinin stansiyanın bağlanması yönündeki çağrılarını geri çeviren Ermenistan hökumeti, bölge dövletleri üçün böyük tehlüke yaradan stansiyanı işletmekde davam edir. Aktif zelzele bölgesinde yerleşmesi ve texnoloji baxımdan böyük tehlüke qaynağı olan AES, üstelik tehlükeli maddelerin Araz çayına axıdılması sonucunda Bakı (ve etrafında) içmeli suyun terkibine olumsuz yönden tesir edir;
- Qara Deniz hövzesi ölkelerinin en çox istifade edilen bir su yolu kimi bu denizin ekoloji sorunlarını müzakire etmesi gerekmekdedir;
- Çinin Doğu Türkistinda aparmaqda olduğu nüve ve kimyavi sınaqlar bölgenin ekoloji dengesini pozmaqda ve burada ölümle sonuclanan ciddi sağlıq üzüntüleri ortaya çıxarmaqdadır. Adıkeçen ölke bütün bu sınaqları türksoylu xalqların yaşadığı bölgede apardığı üçün qınanmalıdır;
- Xakasiyada 1985-ci ilden fealiyyet gösteren Sayanoqorsk Aliminium Zavodu böyük çevre ve demoqrafik sorunlar yaratmaqdayken zavodun yeni bir tesisinin de istismara hazırlanması bölgedeki durumun ağırlaşmasına sebeb olacaqdır;
- Qeyd olunan ve olunmayan sorunların eks olunduğu “ekoloji bilgi bankı”nın yaradılmasına ehtiyac var;
“Ekonomi” komisyonu “…eslinde ekonomi qalxınma olmadan siyasi müsteqillikden söz açmağın mümkün olmadığı”nı vurğulayır. Komisyon hesab edir ki,
- Türk Dünyası Ortaq Bazarının qurulması;
- bu bağlamda her türlü mal ve xidmetler Türk Dünyasının her yerinde gömrük, vergi ve d. sınırlandırma aparılmadan yerine yetirilmelidir;
- Türk Dünyasının öz içinde olduğu qeder diger ölkelerde de ixracata dönük ekonomi politikaları izlemesi, Türk Dünyası qalxınma bankının qurulması çox önemli olardı;
- Günümüzde artıq xammmadesi insan beyni olan sektorlar topluma hakim kesilmekdedir. Türk Dünyasının hem qısa, hem de uzun vadili ekonomi qalxınması üçün insan gücüne qoyacağı yatırım en karlı yatırım olaraq göze çarpmaqdadır;
- Türk Dünyasında ekonomi ilişgilerin gelişmesi üçün iletişim ve ulaşım sahesinde koordinasyon sağlanması ciddi önem daşımaqdadır;
- DTGB bünyesindeki Türk İş adamları Birliyi yeniden aktif hala getirilmelidir.
“İdman” komisyonunda çalışanların fikrince, idman insanların ruh ve bedeninin gelişimini sağlayan sosial bir aktivitedir. Özellikle türkler Orta Asiyada qonar-köçer bir heyat yaşarken kiçik-böyük, qadın-kişi her kes yaxşı at minmeyi, yaxşı ox atmağı bacarmışlar. İdman kültürünün toplumda yerleşmesi, toplumun düzenli idman etmesi hem sağlıqlı nesillerin yetişmesinde, hem de insanların heyatın çetinliklerine sinegerme yeteneyinin artmasına, belece türklerin bedeninin ve ruhunun daha qüvvetli olmalarına şeraiit yaratmış olacaqdır. DTGB:
- 1996-cı ilde bütün Türk Dünyasından idmançıların qatılımı ile gerçekleşdirilmiş Türk Dünyası Olimpiya Oyunlarının bundan sonra da düzenli olaraq keçirilmesini;
- Türkiyede her il düzenlelen Genclik Düşergelerinin bütün Türk Dünyasına şamil edilmesini;
- Türk dövlet ve özerk dövletlerinin dövlet idman siyasetinin yürüden orqanlarının ayrı-ayrı idman növleri üzre yarışların keçirilmesini temin etmelerini;
- Türkiyede açılan idman mekteblerinde azsaylı türk xalqlarından da yeniyetme ve genclerin oxumasınının temin edilmesini;
- ayrı-ayrı saheler üzre Türk Dünyası İdman Fedarasiyaları qurulmasını uyğun görmüşdür.
***
Genclik Günleri ve Qurultayı öz “son gün oturumu”nda Komisyon raporlarını müeyyen elave ve düzelişlerle tesdiq etdi. Bütün raporlar, habele tedbir haqqında geniş hesabat ayrıca kitab şeklinde “Türk Ocaqları yayınları” seriyasından neşr olunacaqdır.
Rumıniyada olduğumuz günlerden en yaddaqalanlarından biri heç şübhesiz Mecidiyye ve Babadağı ziyaret günümüz oldu. Xezerin doğusundan-Türkistandan qalxıb Qara Denizin batısına-Dobrucaya Yasevilik hikmetini çatdırmağa, qanadlı türk sözünü yaymağa, insanları Tanrının sonuncu Peyğemberinin gösterdiyi yola devet etmeye getmiş Sarı Saltuk Babanın, Anadoludan Dobrucaya keçmiş herbiçi ve fikir adamı Eli Paşanın qutsal “son evl”lerini ziyaret etmek ayrı bir alemdir, ayrı! Doktor Deliömeroğlunun ziyaretlerden dönmek üzereyken bir neçe saatlıq gezimize, ziyaretimize-açığı müselmanlı, xristiyanlı, şamanlı ve s. heç de hamımıza eyni cür tesir göstermemiş seferimize derin anlam veren, mena yükümlülüyü getiren Babadağdakı tarixi çıxışı heç vaxt yadımdan çıxmayacaq. Yaqub bey çıxışını sağ yumruğunu yuxarı qaldıraraq “Barmısız arkadaşlar?! Varmısız arkadaşlar?!” deye tamamlamışdı. Varıq, varıq! Yoxuq dememiz mümkünsüz! Böyük Turan Yolunda varıq! Çuvaşların sözüdür: “Vardıq, Varıq, Var olacağıq!”
Geziden sonrakı gün heyet başqanlarının çıxışları dinlenildi. Kerküklü, Güneyli soydaşlarımızın, Axıska türklerinin yanısıra Efqanıstan türklerini temsil eden intellektual gencliyin, Qazaxıstan, Başqırdıstan, Bolqarıstan ve Saxa genclerinin çıxışı daha mezmunlu, daha yetkin idi. Biz de öz növbemizde Azerbaycan nümayende heyeti adından çıxışı ederken respublikamızdakı ictimai-siyasi durum, Türk Dünyasına yönelik feaiyyetler, gencliyin qarşısında duran görevler ve s. barede fikrimizi bölüşdük.
***
Her Qurultay ve Genclik Günlerinde olduğu kimi bu defe de yekun sened-”Sonuc bildiri” qebul edildi. Bütün komisyon raporları ve Nümayende heyetlerinin adından edilmiş çıxışlarda ireli sürülmüş fikirleri, önerileri içeren bildiride Azerbaycanın erazi bütövlüyüne edilmiş qesd, Qarabağla bağlı aparılan uluslarası danışıqlar ve türk gencliyinin Azerbaycanın haqlı mövqeyini desteklediyini bildiren bendler, Azerbaycanda Atatürk Merkezinin açılmasını alqışlayan, böyük dövlet ve siyasi xadim Heyder Eliyevin vefatından duyulan kederi dile getiren bendler, Merkezi Azerbaycanda yerleşen Dünya Genc Türk Yazarlar Birliyinin fealiyyetini teqdir eden, “Ortaq türkce” ve “Ortaq elifba” mövzularını ehate eden bilimsel kitabların neşrini uyğun gören fikirler ve s. var idi. Şübhesiz ki, ermeni terrorizmi, işğal altında qalmış abidelerimizin taleyi de yaddan çıxmamışdı. Yeri gelmişken, biz bu mövzunu eks etdiren kitab, disk, dergi ve d. memulatları bütün tedbir boyu uyğun şexslere verir, Azerbaycan heqiqetlerini, medeniyyetimizi bacardığımız qeder tebliğ etmeye çalışırdıq.
***
Biz Genclik Günleri ve Qurultayının son günü Köstenceden ayrılıb Buxareste getdik. Yolumuz Tunadan-daha doğrusu Tuna üsünden salınmış köprüden keçirdi. Bir de baxdım ki, Yehya Kamal Bayatlının “Akıncı” şerini zümzüme edirem.
… Min atlı akınlarda cocuqlar kimi şendik,
Min atlı o gün dev kimi bir ordunu yendik,
Ağ tolğalı beylerbeyi hayqırdı ilerle,
Bir yaz günü keçdik Tunadan qafilelerle.
Sözüm ona biz Bakıya döner-dönmez at tolğalı, yaşıl ve qırmızı elbiseli beylerden teşkil olunmuş ünlü “Mehteran” takımı - türkün ezemetinin simgesi olan herbi ansambıl Bakının ermeni-bolşevik işğalından azad olunmasının 86-cı ildönümüne hesr olunmuş tentenelerde iştirak etmek üçün 1918-ci ilde babalarının keçdikleri yolla gösteride bulundular. Cocuqlar kimi şendik! Yarına umudumuz közerdi bir daha…
***
Buxarestde bizi böyükelçiliyimizin emekdaşları gözleyirdiler. Bu yerde böyükelçiliyimizin bize qürurlu anlar yaşadan bütün emekdaşlarına bir daha teşekkür ederken, Rumıniya böyükelçiliyimizi ziyaretim sırasında menim ilk defe bir Azerbaycan böyükelçiliyini ziyaretim olması sebebi ile ayrıca tesirlendiyimi de dilege getirmeliyem. Yeni-artıq Azerbaycanın mülkiyyeti olan yaraşıqlı binaya daşınmış böyükelçiliyimiz bizim gözümüzde Rumıniyadakı en böyük elçilik idi. Azerbaycan ve Azerbaycanı dünyanın dörd bir yanında leyaqetle temsil eden bütün diplomatlarımız var olsun!
***
…Buxarest-İstanbul-Bakı… İstanbulu yene qaynayıb-daşan gördüm. Men Türkiyeye her seferimde özümçün bir fikri yeqinleşdirirem ki, Türkiye sınırına sığmır. Men bütün çatışmayan cehetlerle, yaşanan sorunlarla yanaşı türkün üfüqügenişliyine, böyük geleceyine delicesine inanıram. Mence bir İstanbullu, bir Türkiyeli İstanbulda, Türkiyede menim ve elece de Türkiye dışından geden bir başqa Turan sevdalısı qeder tesirlene ve duya bilmez o Olacağı. Nece ki, biz bezen Bakını respublikamıza gelmiş xoşgörülü insanların heyranlığını, nece dördgözle, az qala her gördüklerini bebeklerine, beyinlerine, köçürürmüş kimi baxmalarının tanığıyıq.
…Buxarest-İstanbul-Bakı… Bu bizim son uçuş xettimiz idi. Son-helelik son-Yarınlar qabaqdadır. Biz Qurultayları “son” üçün deyil “başlanğıc” üçün keçiririk. Her qurtaran Qurultay yeni Qurultayın temelini oluşdurur! Yeni Başqanlar toplantısında, yeni Qurultayda-Azerbaycanda, Qaqauz Yerinde… görüşenedek!
Yarınlara şükür!
Ekber QOSHALI
http://www.azerhasret.com/modules.php?name=News&file=article&sid=227
4.10.04
РЕЗОЛЮЦИЯ 11-ОГО КУРУЛТАЯ МЕЖДУНАРОДНОГО ОБЪЕДИНЕНИЯ ТЮРКСКОЙ МОЛОДЕЖИ
11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи, состоялся в четырех заседаниях с 9 по 10 – го сентября 2004 - го числа с участием лидеров и представителей молодежи из Фино-угорского мира, Крымских татаров, Татарстана, Башкирии, Чувашстана, Казахстана, Киргизии, Узбекстана, Туркменстана, Афганистана, Восточного Туркестана, Республики Саха, Хакасии, Омских казахов и татаров, телеутов, Болгарии, Северной Тюркской Республики Кипра, Туркменели, Азербайджана, Южного Азербайджана, Австрии, Голландии, Германии, Бельгии, гагаузов, Крымских татаров Румынии и Румынских тюрков, Башкирских татаров, Польских татаров, Дагестанских ногайцев, месхетинцев и Турции. В ходе Курултая делегаты согласовались по поводу нижеизложенных обстоятельств и приняли решение о том, что опубликовать этих обстоятельств в виде резолюции.
11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи, принимает нижеизложенные решения:
1. 11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи посвещен 60 - летию ссылки из своих родных очагов Крымских татаров. Кроме того, 11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи принимает 26 июня, дня открытия Национального Курултая Крымских Татаров «Днем Благодарения Крымских Татаров» в числе праздников тюркского мира.
2. Курултай строго порицает теракт в Осетии, испытывает боль вместе с народами Осетии и России. Курултай проклинает резню, организованную против детей и молодежи, которые являются будущем всего мира и в этой связи вского террора.
3. Проклинает террористические нападении направленные на Узбекстан в месяце март - апрель и июль сего года и преподносит свою искренную поддержку Узбекскому руководству. В этих рамках поддерживает усилия борьбы против террора узбекских лидеров и вновь проклинает всякий вид террора.
4. Порицает давление на тюрков, подверженных нарушениям человеческих прав в Восточном Тюркестане под предлогом борьбы против международного террора руководства Китайской Народной Республики.
5. Передает всему тюркскому миру и в особенности азербайджанским тюркам по поводу кончины покровителя 10-го Курултая, выдающегося государственного и политического деятеля, лауреата Международной Мирной Награды имени Ататюрка, бывшего Президента Азербайджанской Республики Гайдара Алиева.
6. Строго порицает армянской оккупации неотъемлемой части Азербайджанской Республики Нагорного Карабаха и окружающих регионов, последний раз и самым строгим видом предупреждает армян по поводу освобождения оккупированных земель ими. Приглашает выполнять своих обязанностей Минской Группы ОБСЕ, которая взяла на себя решение вопроса.
7. Благодарит Румынского Правительства, Министерства Меньшинств Румынии и Губернаторства Констанции за искренность и помошь нашим тюркским – татарским братьям, живущим в Румынии.
8. Признает единственного лидера афганских тюрков генерала Рашида Достум, полностью поддерживает афганских – Южно-тюркестанских тюрков в их демократической борьбе. Кроме того проклинает геноцид тюрков осуществленного в Афганистане под властвованием Талибана, как это доказывает новый открытый общий кладбище. От души поздравляет кандидата на пост президента генерала Достум, приглашает всех тюркских государств для развития и распространения тюркского языка, который признан государственным языком в Афганистане. Курултай, приглашает компотентных органов Правительства Турецкой Республики увеличить контингент абитуриентов Афганистана.
9. Принимает решение проводить 12-ый Курултай Объединения Тюркской Молодежи и Дней Молодежи, который планируется на 2005 г. в Гагаузии и посветить этот Курултай 1000-летию Казани.
10. Приглашает Центральных Органов Российской Федерации по поводу поощрения записи в паспорта и загранпаспорта национальностей тюркских народов, проживающих на территории Российской Федерации, поддерживания их национальной культуры и языка, поддерживания федеральных прав центральным авторитетным органом в соответствии Конституции Российской Федерации, представления возможностей на развития культуры и духовности тюркских народов.
11. Требует предъявления гражданских прав месхетинцам, которые вынуждены жить на территории Российской Федерации и преостановить их переселения в США, реализовать обязательств ОБСЕ, предотвращая препятствий со стороны Грузии по поводу возвращения на родные краи месхетинцев и ускорения гражданского оформления месхетинцев, переселенных в Турцию.
12. Принимает пригласить на выполнение своих обязанностей Ирагского правительства, правительств США и ООН и лидеров тюркского мира по поводу получения политических, культурных и социальных прав, не считать судебными элементами тюркменов в перестроенном Ираге, оставить Керкука как тюркменский город, кроме того освободить делегата нашего Курултая гос.-на Мурат Зия, который невиновно находиться в руках Барзани уже восемь месяцев и заплатить ему самую высшую компенсацию за весь срок задержания.
13. Принимает решение создать Всемирного Объединения Коммуникации Молодежи Тюркского Мира под крышей МОТМ с целью усилия коммуникации между членами Молодежными Организации Тюркского Мира и МОТМ.
14. Принимает решение требовать у руководства государств СНГ по поводу образования и нахождения работы ногайской молодежи, проживающих на территории Российской Федерации.
15. Одобряет активную работу одной из организаций МОТМ Всемирного Объединения Молодых Писателей Тюркского Мира, центр которого находиться в Азербайджане и пожелает успехов Всемирному Объединению Молодых Писателей Тюркского Мира, организация которого завершено. Приглашает организаций-членов активно принимать участие в осуществлении «1-ого Симпозиума Молодых Исследователей Тюркского Мира», проведение которого планируется в ноябре 2004 г.
16. Беспокоиться в связи с уменьшением число лицеев, университетов и факультетов, которые преподают на турецком языке в Российской Федерации и государствах СНГ.
17. Беспокоиться препятствию центральных руководств, по поводу перехода латинскому альфавиту тюркских народов для которых этот альфавит соответствует их языку, как мы видем в Татарстанском примере.
18. Принимает решение по поводу награждения самой высшей культурной медалью МОТМа имени Алтына Бехбудова Музыкального Объединения Тюрксого Мира Министерства Культуры Т. Р.
19. Принимает решение организовать курсов турецкого языка Лидерам Молодежи российских тюрков.
20. Принимает решение по поводу осуществления необходимых предпринимательств для открытия закрытой кафедры Тюркологии Чувашского Государственного Университета, принимать меры по поводу быстрого исчезновения Чувашского населения перед ассимилированием и проводить необходимых научных работ.
21. Принимает решение организовать «Высшего Консультационного Совета», в качестве консультационного органа из бывших представителей МОТМ, которые трудились для объединения со дня его учреждения.
22. Принимает решение по непосредственному назначению Заместителем Генерального Председателя МОТМ Представителей Всемирного Объединения Молодых Писателей Тюркского Мира, Всемирного Объединения Молодых Исследователей Тюркского Мира и Всемирного Объединения Коммуникации Молодежи Тюркского Мира, которые являются суборганами МОТМ.
23. Принимает решение по поводу просьбы повторного рассмотрения продвигания кандидатуры на пост президента С.Т.Р.К. гос. Р. Рауфа Денкташа на будущем президентском выборе, признать С.Т.Р.К. в первую очередь тюркских государств и народов и вслед за этим призывать сотрудничеству по поводу совместной работы всех тюркских народов для прекращения страданий С.Т.Р.К. перед всей мировой общественности.
24. Приглашает тюркских государств и народов по поводу сотрудничества и увеличения совместных проектов с братскими фино-угорскими народами.
25. Приглашает руководителей тюркских государств и народов с международными организациями по поводу защиты, поддержки и развития культурного, социального и исторического наследия малочисленных тюркских народов.
11.09.2004 г. - Констанция - Румыния, 19.30 часов
11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи, принимает нижеизложенные решения:
1. 11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи посвещен 60 - летию ссылки из своих родных очагов Крымских татаров. Кроме того, 11 – ый Курултай Международного Объединения Тюркской Молодежи принимает 26 июня, дня открытия Национального Курултая Крымских Татаров «Днем Благодарения Крымских Татаров» в числе праздников тюркского мира.
2. Курултай строго порицает теракт в Осетии, испытывает боль вместе с народами Осетии и России. Курултай проклинает резню, организованную против детей и молодежи, которые являются будущем всего мира и в этой связи вского террора.
3. Проклинает террористические нападении направленные на Узбекстан в месяце март - апрель и июль сего года и преподносит свою искренную поддержку Узбекскому руководству. В этих рамках поддерживает усилия борьбы против террора узбекских лидеров и вновь проклинает всякий вид террора.
4. Порицает давление на тюрков, подверженных нарушениям человеческих прав в Восточном Тюркестане под предлогом борьбы против международного террора руководства Китайской Народной Республики.
5. Передает всему тюркскому миру и в особенности азербайджанским тюркам по поводу кончины покровителя 10-го Курултая, выдающегося государственного и политического деятеля, лауреата Международной Мирной Награды имени Ататюрка, бывшего Президента Азербайджанской Республики Гайдара Алиева.
6. Строго порицает армянской оккупации неотъемлемой части Азербайджанской Республики Нагорного Карабаха и окружающих регионов, последний раз и самым строгим видом предупреждает армян по поводу освобождения оккупированных земель ими. Приглашает выполнять своих обязанностей Минской Группы ОБСЕ, которая взяла на себя решение вопроса.
7. Благодарит Румынского Правительства, Министерства Меньшинств Румынии и Губернаторства Констанции за искренность и помошь нашим тюркским – татарским братьям, живущим в Румынии.
8. Признает единственного лидера афганских тюрков генерала Рашида Достум, полностью поддерживает афганских – Южно-тюркестанских тюрков в их демократической борьбе. Кроме того проклинает геноцид тюрков осуществленного в Афганистане под властвованием Талибана, как это доказывает новый открытый общий кладбище. От души поздравляет кандидата на пост президента генерала Достум, приглашает всех тюркских государств для развития и распространения тюркского языка, который признан государственным языком в Афганистане. Курултай, приглашает компотентных органов Правительства Турецкой Республики увеличить контингент абитуриентов Афганистана.
9. Принимает решение проводить 12-ый Курултай Объединения Тюркской Молодежи и Дней Молодежи, который планируется на 2005 г. в Гагаузии и посветить этот Курултай 1000-летию Казани.
10. Приглашает Центральных Органов Российской Федерации по поводу поощрения записи в паспорта и загранпаспорта национальностей тюркских народов, проживающих на территории Российской Федерации, поддерживания их национальной культуры и языка, поддерживания федеральных прав центральным авторитетным органом в соответствии Конституции Российской Федерации, представления возможностей на развития культуры и духовности тюркских народов.
11. Требует предъявления гражданских прав месхетинцам, которые вынуждены жить на территории Российской Федерации и преостановить их переселения в США, реализовать обязательств ОБСЕ, предотвращая препятствий со стороны Грузии по поводу возвращения на родные краи месхетинцев и ускорения гражданского оформления месхетинцев, переселенных в Турцию.
12. Принимает пригласить на выполнение своих обязанностей Ирагского правительства, правительств США и ООН и лидеров тюркского мира по поводу получения политических, культурных и социальных прав, не считать судебными элементами тюркменов в перестроенном Ираге, оставить Керкука как тюркменский город, кроме того освободить делегата нашего Курултая гос.-на Мурат Зия, который невиновно находиться в руках Барзани уже восемь месяцев и заплатить ему самую высшую компенсацию за весь срок задержания.
13. Принимает решение создать Всемирного Объединения Коммуникации Молодежи Тюркского Мира под крышей МОТМ с целью усилия коммуникации между членами Молодежными Организации Тюркского Мира и МОТМ.
14. Принимает решение требовать у руководства государств СНГ по поводу образования и нахождения работы ногайской молодежи, проживающих на территории Российской Федерации.
15. Одобряет активную работу одной из организаций МОТМ Всемирного Объединения Молодых Писателей Тюркского Мира, центр которого находиться в Азербайджане и пожелает успехов Всемирному Объединению Молодых Писателей Тюркского Мира, организация которого завершено. Приглашает организаций-членов активно принимать участие в осуществлении «1-ого Симпозиума Молодых Исследователей Тюркского Мира», проведение которого планируется в ноябре 2004 г.
16. Беспокоиться в связи с уменьшением число лицеев, университетов и факультетов, которые преподают на турецком языке в Российской Федерации и государствах СНГ.
17. Беспокоиться препятствию центральных руководств, по поводу перехода латинскому альфавиту тюркских народов для которых этот альфавит соответствует их языку, как мы видем в Татарстанском примере.
18. Принимает решение по поводу награждения самой высшей культурной медалью МОТМа имени Алтына Бехбудова Музыкального Объединения Тюрксого Мира Министерства Культуры Т. Р.
19. Принимает решение организовать курсов турецкого языка Лидерам Молодежи российских тюрков.
20. Принимает решение по поводу осуществления необходимых предпринимательств для открытия закрытой кафедры Тюркологии Чувашского Государственного Университета, принимать меры по поводу быстрого исчезновения Чувашского населения перед ассимилированием и проводить необходимых научных работ.
21. Принимает решение организовать «Высшего Консультационного Совета», в качестве консультационного органа из бывших представителей МОТМ, которые трудились для объединения со дня его учреждения.
22. Принимает решение по непосредственному назначению Заместителем Генерального Председателя МОТМ Представителей Всемирного Объединения Молодых Писателей Тюркского Мира, Всемирного Объединения Молодых Исследователей Тюркского Мира и Всемирного Объединения Коммуникации Молодежи Тюркского Мира, которые являются суборганами МОТМ.
23. Принимает решение по поводу просьбы повторного рассмотрения продвигания кандидатуры на пост президента С.Т.Р.К. гос. Р. Рауфа Денкташа на будущем президентском выборе, признать С.Т.Р.К. в первую очередь тюркских государств и народов и вслед за этим призывать сотрудничеству по поводу совместной работы всех тюркских народов для прекращения страданий С.Т.Р.К. перед всей мировой общественности.
24. Приглашает тюркских государств и народов по поводу сотрудничества и увеличения совместных проектов с братскими фино-угорскими народами.
25. Приглашает руководителей тюркских государств и народов с международными организациями по поводу защиты, поддержки и развития культурного, социального и исторического наследия малочисленных тюркских народов.
11.09.2004 г. - Констанция - Румыния, 19.30 часов
2.10.04
11. Türk Dünyası Gençlik Kurultayı’nın Ardından...
Dört yıllık aradan sonra Dünya Türk Gençler Birliği Teşkilatı (DTGB) Türklük adına önemli bir başarıya daha imza attı. 4-11 Eylül 2004 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Tanıtma Fonu’nun desteğiyle Türk Ocakları Genel Merkezi ve Dünya Türk Gençleri Birliği (DTGB) tarafından Romanya-Köstence’de organize edilen 11. Türk Dünyası Gençlik Günleri ve Kurultayı bizler için anlamlı ve tarihî bir faaliyet olarak zihinlerimizde kalacak.
“Dilde, Fikirde, İşte Birlik” şiarının etrafında bir araya gelen 200’e yakın genç, Kurultay müddetince sergiledikleri takdire şayan tavır ve gayretleriyle Türk Dünyasının geleceğinin umut ışıkları oldular.
Böylesine anlamlı bir faaliyete iştirak edebildiğim ve çorbada tuz misali bir miktar katkıda bulunabildiğim için kendimi şanslı sayıyorum.
Romanya’ya Gidiş ve Kurultaya Hazırlık Temmuz ayı sonunda Kırım seyahatimin ardından Ankara’da Türk Ocakları Genel Merkezi’nde DTGB’de görevli arkadaşlar ile yaptığımız toplantıların neticesinde, Romanya’da Kurultay ile ilgili hazırlıkları tamamlamak üzere, 24 Ağustos Salı günü uçakla Romanya’ya hareket ettim. Dolayısıyla benim açımdan Kurultay 24 Ağustos tarihi itibarıyla başladı diyebilirim.
Romanya’da bizleri yoğun bir mesai beklemekteydi. Öncelikle bir türlü istenildiği biçimde aşılamayan Romanya vizesi meselesine dört elle sarıldık. Bu maksatla Bükreş’te Romanya Dışişleri Bakanlığı’nda görüşmelerde bulunan Romanya Demokratik Türk Birliği Genel Sekreteri Süreyya Şakir Hanım, Geçlik Teşkilatı Başkanı Nilgün Asan ve Romanya Tatar Türkleri Teşkilatı İdari İşler Sorumlusu Nilüfer Mahmut’un verdiği bilgiler üzerine Romanya Azınlıklar Bakanlığı’ndan tarafımıza “bu faaliyeti desteklediklerine dair” bir yazı yazmalarının talep edilmesine karar verdik.
Özellikle Süreyya Hanımın gayretleriyle tarafımıza iletilen bu yazının Romanya Dışişleri Bakanlığı kanalıyla ilgili büyükelçiliklere gönderilmesi sayesinde vize işlemlerinin nispeten daha kolay halledilebilmesi mümkün olabildi. Nispeten diyorum, çünkü bu yazının bile yeterli görülmediği durumlar (Bulgaristan transit vizesi) da yaşandı.
Teşkilatlar Heyecanlı
Kurultaya ev sahipliği yapacak olan iki teşkilatın (Romanya Demokratik Türk Derneği Atatürk Gençlik Teşkilatı ve Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokratik Birliği Gaspıralı Gençlik Teşkilatı) genç üyeleri ile yoğun bir mesaiye girdik. Nilgün Asan ve Erol Manadil’in başkanlıklarındaki bu iki teşkilatın genç yürekleri hayatlarında ilk kez böylesine anlamlı bir faaliyete imza atmanın onurunu ve heyecanını yaşadılar.
Benden birkaç gün sonra aramıza katılan Azerbaycan’lı kardeşim Elşad Abdullah ile birlikte bu iki teşkilata (kurultaya her açıdan hazır hale gelebilmeleri maksadıyla) kendi bilgi ve görgümüzü aktarmaya ve planlanan program doğrultusunda yönlendirmeye çalıştık. Bir yandan görevlilerin isim listeleri hazırlanırken diğer yandan da delege isimleri belirlenmekte ve görev dağılımları yapılmaktaydı. Gelir gelmez hemen başlattığımız afişleme çalışmasının neticesinde, Köstence şehir merkezinde Kurultay afişlerini de görmeye başlayınca şevkimiz daha da arttı. Özellikle Köstence Başkonsolosluğu’nun önüne asılan 7 metrelik afiş bu caddeden geçen herkesin dikkatini çekmekteydi.
Dışişlerinden Anlamlı Destek
Bütün bu çalışmaların içerisinde en büyük desteği hiç şüphesiz TC Köstence Başkonsolosu Serap Ataay Hanım’dan almaktaydık. Günün her saatinde kendisine ulaşabiliyorduk. Kurultayın başarılı geçmesi adına bizden daha titiz davranan Serap Hanım, her konuda bizlere azami ölçüde yardımcı olmaya gayret etmekteydi. Bu samimi destek, bizleri de daha fazla çalışmaya sevk etmekteydi.
Vaktin kıymetli olduğu bu yoğun tempoda Köstence’ye vardığım ilk andan itibaren mihmandarlığımızı yapan Romanya Demokratik Türk Birliği’nden Engin Asan’ı ve Kurultay öncesinde vize işlemleri ve davetnamelerin hazırlanması ile ilgili olarak Romanya Dışişleri Bakanlığı ile yoğun bir yazışma trafiği yürüten, yeri geldiğinde tercümanlığımızı da yapma inceliğini gösteren Romanya Demokratik Tatar Birliği’nden Nilüfer Mahmut’u burada ayrıca belirtmeliyim.
Sürprizler…
Her şey yolunda gidiyor derken ters giden işler de vardı. Köstence’de son yüzyılın en şiddetli sağanak yağmuru ve fırtınasında Kurultayın gerçekleştirileceği Palm Beach Oteli’nin Loby kısmının ciddi biçimde hasar görmesi, bizler için tedirgin edici bir durumdu. Ancak otelin sahibi Sharbal Maruni Beyin kesin teminatı ile bu konuda tereddütlerimiz ortadan kalktı. 135 kişi maksimum yatak kapasiteli bu otele 190 civarındaki iştirakçiyi yerleştirmek ise, bizim maharetimizi kalmaktaydı.
Kurultay öncesinde 2 Eylül Perşembe günü Palm Beach Hotel’de Köstence yerel basın ve televizyon kuruluşlarının iştirakiyle bir basın toplantısı tertipledik. Toplantıya ev sahibi iki derneğin başkanları Yusuf Timuçin ve Murat Asan ile gençlik teşkilatları başkanları Nilgün Asan ve Erol Menadil ile birlikte Türk Ocakları adına Kurultay’ın Genel Koordinatörlüğünü yürüten Türk Ocakları Genel Sekreter Yardımcısı Kerim Ünal iştirak ettiler. Tahminlerimizin üzerinde başarılı geçen basın toplantısı çeşitli gazetelerde ve televizyonlarda yer aldı.
Açılış Programı
Kurultayın açılış töreni Köstence şehir merkezindeki 735 kişilik Kültür Merkezi Casa de Kültura da yapılacaktı. Açılış programı planlanırken, daha önce çeşitli vesilelerle izleme imkanı bulabildiğim Tatar Derneği Boztorgay Kadınlar Korosu ile Türk Derneği Mehtap Kadınlar Korosu’nun Kurultayın açılışında birlikte sahneye çıkıp Romanya ve Türk Millî Marşlarını hep birlikte söylemelerinin anlamlı olacağına karar verdik. Her iki koronun da sanat yönetmenliğini yürüten Kıymet Hanıma bu teklifimi ilettiğimde bana söylediği “Arkadaşlarımla birlikte böyle bir programa katılmaktan şeref duyarız” sözü beni ziyadesiyle memnun etti.
Kurultay iştirakçilerinin farklı zamanlarda ve farklı güzergahları kullanarak Köstence’ye gelecek olmalarının yaratabileceği sıkıntılı durumu titiz bir planlama ile (özellikle Bükreş’te bulunan Fetin Geambulat’ın yardımlarıyla problemsiz bir biçimde çözdük.
Dedik ya otelin normalde kapasitesi 135 kişi, ama biz bu otele 190 civarında insanı yerleştirmemiz lazım diye. Nitekim de yerleştirdik... Elşad ile birlikte yerleşim planını hazırlarken tanıdığımız pek çok dostumuzun ismini listelerde görünce neşe içerisinde yerleşim planını hazırladık.
Delegeler Geliyor…
3 Eylül Cuma günü itibarıyla Kurultay delegeleri Köstence’ye gelmeye başladı. Özellikle Türkiye’den iki otobüsle yola çıkan ve 4 Eylül Cumartesi günü 85 kişilik ana kafileyi ev sahibi iki gençlik teşkilatın üyesi otelin önünde milli kıyafetleri ile ellerinde şekerlerle karşılamaları ve “hoş geldiniz” demeleri çok anlamlıydı.
Bu yıl kurultaya pek çok genç arkadaş ilk kez iştirak etmiş. Hepsi de heyecanlı... Hayatlarında ilk kez yurt dışına hem de böylesine anlamlı bir faaliyet için çıkan bu genç kardeşlerimiz daha ilk andan itibaren yapacak bir şeyler var mı diye bizlere sorular yağdırmaya başladılar. İş olmaz olur mu? Mikdat Ağırlıklı ve Muammer Ardıç ile birlikte bu genç arkadaşları doğruca açılış programının yapılacağı Kültür Merkezine gittik. Salonda bizleri Romanya teşkilatından arkadaşlar beklemekteydi ve hap birlikte neşe içerinde salonu kısa zamanda ertesi gün sabahki açılış programına hazır hale getirdik. Arkadaşların hepsi böylesine önemli bir faaliyette aktif bir biçimde yer aldıkları için hallerinden memnundular.
Kurultayın Resmi Açılışı
Köstence Şehir Merkezi’ndeki Casa De Cultura’daki Kurultayın resmi açılışına çevre köy ve kasabalardan gelen Türk ve Tatar hemşehrilerimiz de iştirak ettiler.
Romanya Demokratik Türk Derneği’nden Sibel Fizula’nın sunuculuğunu yaptığı programda, açılış anonsunun ardından, kapalı duran sahne perdesi açılıp Türk ve Tatar hanımlar korolarının hep beraber Romanya ve Türk Millî marşlarını söylemeleri, salondaki herkesin beğenisini kazandı.
Başlangıcı güzel olan programın devamında açış konuşmalarının ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Türk Dünyası Müziği Topluluğu sanatçılarının konser programı herkesi coşturdu. Kırım’dan Kerküğe, Balkanlar’dan Orta Asya’ya Türk Yurdunun dört bir yanından derlenen eserleri dinlemek hepimiz için ayrı bir güzellikti. Hep beraber Turan Curt parçasında tempo tuttuk, Anayurt parçasında ise bütün Türk Dünyasının bir bütün olduğunu bir kez daha dünyaya haykırdık. Ev sahibi iki teşkilat açılışa da sıkı bir biçimde hazırlanmış. Halk dansları ekiplerinin gösterileri ile zenginleştirdikleri programlarında seslendirdikleri Tatar ve Türk şarkılarını zevkle dinledik. Programın bitiminde topluca çektirilen hatıra fotoğrafı ile bu güzel açılış programını kalıcı hale getirmiş olduk.
Köstence Başkonsolosumuz Serap Ataay tarafından Kurultay iştirakçilerinin onuruna verdiği resepsiyona da seçkin bir davetli topluluğu iştirak etti.
Artık Kurultay Başladı
Ertesi gün tertiplenen panelin konusu “21. Yüzyılda Uluslararası Terör ve Barış Dini İslam” idi. “Yaradılanı sev, Yaradandan ötürü” dedik ve çalışmalarımıza devam ettik.
Kurultay çalışmaları başlamadan önce komisyonlar teşkil edildi. Bu komisyonlar da kendi aralarında toplantılar yaparak konuları ile ilgili çeşitli kararlar aldılar. Oy birliği ile alınan bu kararlar daha sonra Kurultay’a sunuldu…
Tam 19 ülkeden 40’a yakın teşkilatın ve toplam 195 kişinin iştirak ettiği Kurultayın kapanışında oy birliği ile kabul edilen Sonuç Bildirgesi, Türk Dünyasının dört bir yanından gelen gençlerin ne kadar büyük düşündüklerinin tam bir göstergesiydi.
Kurultayda komisyon toplantıları ve resmi oturumların dışındaki boş vakitlerde de yoğun bir program bizleri beklemekteydi. 7 Eylül Çarşamba günü tertiplenen gezide Mecidiye’deki Kırım Tatar mücadelesinin önemli şahsiyetlerinden Mehmet Niyazi’nin kabri ve devamında Babadağ’da Sarı Saltuk Türbesi ziyaret edildi, hazırlanan kumanyalarla hep birlikte piknik yapıldı. Akşamları ise, kurultay iştirakçilerinin hazırladıkları müzik ve tanıtım programları ilgiyle izlendi. Doğu Türkistanlılarla “Güzel Türkistan Senge Ne Boldu?” dedik, Türkmenlerle “Musul ve Kerkük Türkün öz toprağıdır” diye haykırdık, Tatar Gecesi’nde “Ey Güzel Kırım”ı hep beraber yırladık, Türk Gecesi’nde hep birlikte halay çektik. Çuvaş, Başkırt, Kazak, Kırgız, Azeri velhasıl bütün iştirakçiler sıra ile geldikleri coğrafyaları bizlere tanıttılar, müzik ve danslarından örnekler sundular. Bütün bu programlara Türk Dünyası Müziği Topluluğu sanatçılarının da aktif bir biçimde iştirak etmesi programların çok daha dolu geçmesini sağladı. Kendilerine ne kadar teşekkür etsek azdır.
Türkiye’den gelen geçler ile Romanya Türk Karmasının halı saha futbol karşılaşması ise, sonucundan ziyade sonrasındaki dostluk ve neşe ile zihinlerimizde kaldı.
Otelin küçük lobisinde veya salonda boş bir köşede Kurultay iştirakçilerinin küçük gruplar halinde gecenin geç saatlerine kadar (sabahın ilk ışıkları da denilebilir aslında) müzik eşliğinde sohbet etmeleri de ayrıca zihinlerde kalan hoş anlardandı.
Sonsöz…
Dört yıllık bir aradan sonra böylesine önemli bir faaliyeti tamamlayabilmek bence başlı başına bir başarı idi. Bu kurultaya Polonya delegasyonu ilk kez katılmıştı, uzun bir aradan sonra Romanya’daki teşkilatlar ilk kez bir arada bir organizasyonda görev aldılar, ilk kez bu kadar yoğun biçimde basın-yayın organlarından kurultaya iştirak oldu. Belki de ilk kez Polonya-Kırım-Romanya ve Türkiye’den Tatarlar biraraya geldiler ve ortak faaliyette bulundular. Romanya’daki teşkilatlar ilk kez bu kadar büyük ve anlamlı bir organizasyona ev sahipliği yaptılar.
Yani kısaca 11. Türk Dünyası Gençlik Günleri ve Kurultayı içinde pek çok ilki barındırarak başarı ile tamamlandı. Elbette ki bu büyük bir ekibin ortak çalışması, gönül birliği etmesi ile mümkün olabildi… Bu başarıda başta DTGB Başkanı Hasan Ali Karasar olmak üzere, ev sahibi kuruluşlar olarak Atatürk Gençlik Teşkilatı adına Nilgün Asan’a, Gaspıralı Gençlik Teşkilatı adına Erol Menadil’e, TC Köstence Başkonsolosu Serap Ataay’a, Nilüfer Mahmut’a, Emgil Asan’a, Fetin Geambulat’a, Sabit Danış’a, Türk Ocakları Genel Merkezi adına koordinatörlük görevini üstlenen Kerim Ünal’a, Ankara’daki hazırlıkları yürüten Dündar Yahnici, Oruç Kavuncu, Çağrı Uysal, Ataner Demirel, İşbara Karakaya, Işıl Yavuz, Ayşe Kavuncu, Gökçen Ekici, Sabri Gürzümcü, Zeki Coşkun ve burada ismini zikredemediğim diğer bütün genç arkadaşlara da ayrıca teşekkür etmek lazım. Kurultaya Elşad Abdullah ile birlikte bendenizin de bir miktar katkısı olabildi ise, ne mutlu bize…
Bir Sonrakinde Buluşmak Üzere…
Günlerin çabucak bitip de ayrılık vakti yaklaştığında herkes Kurultay anısına birbirine çeşitli hediyeler vermekte ve bir sonraki Kurultayda (Gagauzyeri’nde) görüşmek temennisiyle sözleşmekteydiler.
Gelirken yaşanan coşku, kurultayın sonunda yerini hüzne bıraksa da tarihi bir olayın iştirakçisi olmak ve Türk Dünyasının geleceği adına bir şeyler yapabilmek elbette ki gurur vericiydi.
Otelden ayrılan her giden kafilenin ardından söylenen “ayrılmanız, ayrılmanız” diye başlayan adlı Tatar yırı aslında “Dilde, Fikirde İşte Birlik” in bir başka ifadesiydi. Bir yumruk olan Türk Dünyası gençlerinin kalplerine kazıdığı birlik ve beraberlik imzalarıydı.
Ne mutlu gönlünde Türk Milliyetçiliği ateşi sönmeyenlere...
M. Akif Albayrak /Ankara
akifalbayrak@yahoo.com
“Dilde, Fikirde, İşte Birlik” şiarının etrafında bir araya gelen 200’e yakın genç, Kurultay müddetince sergiledikleri takdire şayan tavır ve gayretleriyle Türk Dünyasının geleceğinin umut ışıkları oldular.
Böylesine anlamlı bir faaliyete iştirak edebildiğim ve çorbada tuz misali bir miktar katkıda bulunabildiğim için kendimi şanslı sayıyorum.
Romanya’ya Gidiş ve Kurultaya Hazırlık Temmuz ayı sonunda Kırım seyahatimin ardından Ankara’da Türk Ocakları Genel Merkezi’nde DTGB’de görevli arkadaşlar ile yaptığımız toplantıların neticesinde, Romanya’da Kurultay ile ilgili hazırlıkları tamamlamak üzere, 24 Ağustos Salı günü uçakla Romanya’ya hareket ettim. Dolayısıyla benim açımdan Kurultay 24 Ağustos tarihi itibarıyla başladı diyebilirim.
Romanya’da bizleri yoğun bir mesai beklemekteydi. Öncelikle bir türlü istenildiği biçimde aşılamayan Romanya vizesi meselesine dört elle sarıldık. Bu maksatla Bükreş’te Romanya Dışişleri Bakanlığı’nda görüşmelerde bulunan Romanya Demokratik Türk Birliği Genel Sekreteri Süreyya Şakir Hanım, Geçlik Teşkilatı Başkanı Nilgün Asan ve Romanya Tatar Türkleri Teşkilatı İdari İşler Sorumlusu Nilüfer Mahmut’un verdiği bilgiler üzerine Romanya Azınlıklar Bakanlığı’ndan tarafımıza “bu faaliyeti desteklediklerine dair” bir yazı yazmalarının talep edilmesine karar verdik.
Özellikle Süreyya Hanımın gayretleriyle tarafımıza iletilen bu yazının Romanya Dışişleri Bakanlığı kanalıyla ilgili büyükelçiliklere gönderilmesi sayesinde vize işlemlerinin nispeten daha kolay halledilebilmesi mümkün olabildi. Nispeten diyorum, çünkü bu yazının bile yeterli görülmediği durumlar (Bulgaristan transit vizesi) da yaşandı.
Teşkilatlar Heyecanlı
Kurultaya ev sahipliği yapacak olan iki teşkilatın (Romanya Demokratik Türk Derneği Atatürk Gençlik Teşkilatı ve Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokratik Birliği Gaspıralı Gençlik Teşkilatı) genç üyeleri ile yoğun bir mesaiye girdik. Nilgün Asan ve Erol Manadil’in başkanlıklarındaki bu iki teşkilatın genç yürekleri hayatlarında ilk kez böylesine anlamlı bir faaliyete imza atmanın onurunu ve heyecanını yaşadılar.
Benden birkaç gün sonra aramıza katılan Azerbaycan’lı kardeşim Elşad Abdullah ile birlikte bu iki teşkilata (kurultaya her açıdan hazır hale gelebilmeleri maksadıyla) kendi bilgi ve görgümüzü aktarmaya ve planlanan program doğrultusunda yönlendirmeye çalıştık. Bir yandan görevlilerin isim listeleri hazırlanırken diğer yandan da delege isimleri belirlenmekte ve görev dağılımları yapılmaktaydı. Gelir gelmez hemen başlattığımız afişleme çalışmasının neticesinde, Köstence şehir merkezinde Kurultay afişlerini de görmeye başlayınca şevkimiz daha da arttı. Özellikle Köstence Başkonsolosluğu’nun önüne asılan 7 metrelik afiş bu caddeden geçen herkesin dikkatini çekmekteydi.
Dışişlerinden Anlamlı Destek
Bütün bu çalışmaların içerisinde en büyük desteği hiç şüphesiz TC Köstence Başkonsolosu Serap Ataay Hanım’dan almaktaydık. Günün her saatinde kendisine ulaşabiliyorduk. Kurultayın başarılı geçmesi adına bizden daha titiz davranan Serap Hanım, her konuda bizlere azami ölçüde yardımcı olmaya gayret etmekteydi. Bu samimi destek, bizleri de daha fazla çalışmaya sevk etmekteydi.
Vaktin kıymetli olduğu bu yoğun tempoda Köstence’ye vardığım ilk andan itibaren mihmandarlığımızı yapan Romanya Demokratik Türk Birliği’nden Engin Asan’ı ve Kurultay öncesinde vize işlemleri ve davetnamelerin hazırlanması ile ilgili olarak Romanya Dışişleri Bakanlığı ile yoğun bir yazışma trafiği yürüten, yeri geldiğinde tercümanlığımızı da yapma inceliğini gösteren Romanya Demokratik Tatar Birliği’nden Nilüfer Mahmut’u burada ayrıca belirtmeliyim.
Sürprizler…
Her şey yolunda gidiyor derken ters giden işler de vardı. Köstence’de son yüzyılın en şiddetli sağanak yağmuru ve fırtınasında Kurultayın gerçekleştirileceği Palm Beach Oteli’nin Loby kısmının ciddi biçimde hasar görmesi, bizler için tedirgin edici bir durumdu. Ancak otelin sahibi Sharbal Maruni Beyin kesin teminatı ile bu konuda tereddütlerimiz ortadan kalktı. 135 kişi maksimum yatak kapasiteli bu otele 190 civarındaki iştirakçiyi yerleştirmek ise, bizim maharetimizi kalmaktaydı.
Kurultay öncesinde 2 Eylül Perşembe günü Palm Beach Hotel’de Köstence yerel basın ve televizyon kuruluşlarının iştirakiyle bir basın toplantısı tertipledik. Toplantıya ev sahibi iki derneğin başkanları Yusuf Timuçin ve Murat Asan ile gençlik teşkilatları başkanları Nilgün Asan ve Erol Menadil ile birlikte Türk Ocakları adına Kurultay’ın Genel Koordinatörlüğünü yürüten Türk Ocakları Genel Sekreter Yardımcısı Kerim Ünal iştirak ettiler. Tahminlerimizin üzerinde başarılı geçen basın toplantısı çeşitli gazetelerde ve televizyonlarda yer aldı.
Açılış Programı
Kurultayın açılış töreni Köstence şehir merkezindeki 735 kişilik Kültür Merkezi Casa de Kültura da yapılacaktı. Açılış programı planlanırken, daha önce çeşitli vesilelerle izleme imkanı bulabildiğim Tatar Derneği Boztorgay Kadınlar Korosu ile Türk Derneği Mehtap Kadınlar Korosu’nun Kurultayın açılışında birlikte sahneye çıkıp Romanya ve Türk Millî Marşlarını hep birlikte söylemelerinin anlamlı olacağına karar verdik. Her iki koronun da sanat yönetmenliğini yürüten Kıymet Hanıma bu teklifimi ilettiğimde bana söylediği “Arkadaşlarımla birlikte böyle bir programa katılmaktan şeref duyarız” sözü beni ziyadesiyle memnun etti.
Kurultay iştirakçilerinin farklı zamanlarda ve farklı güzergahları kullanarak Köstence’ye gelecek olmalarının yaratabileceği sıkıntılı durumu titiz bir planlama ile (özellikle Bükreş’te bulunan Fetin Geambulat’ın yardımlarıyla problemsiz bir biçimde çözdük.
Dedik ya otelin normalde kapasitesi 135 kişi, ama biz bu otele 190 civarında insanı yerleştirmemiz lazım diye. Nitekim de yerleştirdik... Elşad ile birlikte yerleşim planını hazırlarken tanıdığımız pek çok dostumuzun ismini listelerde görünce neşe içerisinde yerleşim planını hazırladık.
Delegeler Geliyor…
3 Eylül Cuma günü itibarıyla Kurultay delegeleri Köstence’ye gelmeye başladı. Özellikle Türkiye’den iki otobüsle yola çıkan ve 4 Eylül Cumartesi günü 85 kişilik ana kafileyi ev sahibi iki gençlik teşkilatın üyesi otelin önünde milli kıyafetleri ile ellerinde şekerlerle karşılamaları ve “hoş geldiniz” demeleri çok anlamlıydı.
Bu yıl kurultaya pek çok genç arkadaş ilk kez iştirak etmiş. Hepsi de heyecanlı... Hayatlarında ilk kez yurt dışına hem de böylesine anlamlı bir faaliyet için çıkan bu genç kardeşlerimiz daha ilk andan itibaren yapacak bir şeyler var mı diye bizlere sorular yağdırmaya başladılar. İş olmaz olur mu? Mikdat Ağırlıklı ve Muammer Ardıç ile birlikte bu genç arkadaşları doğruca açılış programının yapılacağı Kültür Merkezine gittik. Salonda bizleri Romanya teşkilatından arkadaşlar beklemekteydi ve hap birlikte neşe içerinde salonu kısa zamanda ertesi gün sabahki açılış programına hazır hale getirdik. Arkadaşların hepsi böylesine önemli bir faaliyette aktif bir biçimde yer aldıkları için hallerinden memnundular.
Kurultayın Resmi Açılışı
Köstence Şehir Merkezi’ndeki Casa De Cultura’daki Kurultayın resmi açılışına çevre köy ve kasabalardan gelen Türk ve Tatar hemşehrilerimiz de iştirak ettiler.
Romanya Demokratik Türk Derneği’nden Sibel Fizula’nın sunuculuğunu yaptığı programda, açılış anonsunun ardından, kapalı duran sahne perdesi açılıp Türk ve Tatar hanımlar korolarının hep beraber Romanya ve Türk Millî marşlarını söylemeleri, salondaki herkesin beğenisini kazandı.
Başlangıcı güzel olan programın devamında açış konuşmalarının ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Türk Dünyası Müziği Topluluğu sanatçılarının konser programı herkesi coşturdu. Kırım’dan Kerküğe, Balkanlar’dan Orta Asya’ya Türk Yurdunun dört bir yanından derlenen eserleri dinlemek hepimiz için ayrı bir güzellikti. Hep beraber Turan Curt parçasında tempo tuttuk, Anayurt parçasında ise bütün Türk Dünyasının bir bütün olduğunu bir kez daha dünyaya haykırdık. Ev sahibi iki teşkilat açılışa da sıkı bir biçimde hazırlanmış. Halk dansları ekiplerinin gösterileri ile zenginleştirdikleri programlarında seslendirdikleri Tatar ve Türk şarkılarını zevkle dinledik. Programın bitiminde topluca çektirilen hatıra fotoğrafı ile bu güzel açılış programını kalıcı hale getirmiş olduk.
Köstence Başkonsolosumuz Serap Ataay tarafından Kurultay iştirakçilerinin onuruna verdiği resepsiyona da seçkin bir davetli topluluğu iştirak etti.
Artık Kurultay Başladı
Ertesi gün tertiplenen panelin konusu “21. Yüzyılda Uluslararası Terör ve Barış Dini İslam” idi. “Yaradılanı sev, Yaradandan ötürü” dedik ve çalışmalarımıza devam ettik.
Kurultay çalışmaları başlamadan önce komisyonlar teşkil edildi. Bu komisyonlar da kendi aralarında toplantılar yaparak konuları ile ilgili çeşitli kararlar aldılar. Oy birliği ile alınan bu kararlar daha sonra Kurultay’a sunuldu…
Tam 19 ülkeden 40’a yakın teşkilatın ve toplam 195 kişinin iştirak ettiği Kurultayın kapanışında oy birliği ile kabul edilen Sonuç Bildirgesi, Türk Dünyasının dört bir yanından gelen gençlerin ne kadar büyük düşündüklerinin tam bir göstergesiydi.
Kurultayda komisyon toplantıları ve resmi oturumların dışındaki boş vakitlerde de yoğun bir program bizleri beklemekteydi. 7 Eylül Çarşamba günü tertiplenen gezide Mecidiye’deki Kırım Tatar mücadelesinin önemli şahsiyetlerinden Mehmet Niyazi’nin kabri ve devamında Babadağ’da Sarı Saltuk Türbesi ziyaret edildi, hazırlanan kumanyalarla hep birlikte piknik yapıldı. Akşamları ise, kurultay iştirakçilerinin hazırladıkları müzik ve tanıtım programları ilgiyle izlendi. Doğu Türkistanlılarla “Güzel Türkistan Senge Ne Boldu?” dedik, Türkmenlerle “Musul ve Kerkük Türkün öz toprağıdır” diye haykırdık, Tatar Gecesi’nde “Ey Güzel Kırım”ı hep beraber yırladık, Türk Gecesi’nde hep birlikte halay çektik. Çuvaş, Başkırt, Kazak, Kırgız, Azeri velhasıl bütün iştirakçiler sıra ile geldikleri coğrafyaları bizlere tanıttılar, müzik ve danslarından örnekler sundular. Bütün bu programlara Türk Dünyası Müziği Topluluğu sanatçılarının da aktif bir biçimde iştirak etmesi programların çok daha dolu geçmesini sağladı. Kendilerine ne kadar teşekkür etsek azdır.
Türkiye’den gelen geçler ile Romanya Türk Karmasının halı saha futbol karşılaşması ise, sonucundan ziyade sonrasındaki dostluk ve neşe ile zihinlerimizde kaldı.
Otelin küçük lobisinde veya salonda boş bir köşede Kurultay iştirakçilerinin küçük gruplar halinde gecenin geç saatlerine kadar (sabahın ilk ışıkları da denilebilir aslında) müzik eşliğinde sohbet etmeleri de ayrıca zihinlerde kalan hoş anlardandı.
Sonsöz…
Dört yıllık bir aradan sonra böylesine önemli bir faaliyeti tamamlayabilmek bence başlı başına bir başarı idi. Bu kurultaya Polonya delegasyonu ilk kez katılmıştı, uzun bir aradan sonra Romanya’daki teşkilatlar ilk kez bir arada bir organizasyonda görev aldılar, ilk kez bu kadar yoğun biçimde basın-yayın organlarından kurultaya iştirak oldu. Belki de ilk kez Polonya-Kırım-Romanya ve Türkiye’den Tatarlar biraraya geldiler ve ortak faaliyette bulundular. Romanya’daki teşkilatlar ilk kez bu kadar büyük ve anlamlı bir organizasyona ev sahipliği yaptılar.
Yani kısaca 11. Türk Dünyası Gençlik Günleri ve Kurultayı içinde pek çok ilki barındırarak başarı ile tamamlandı. Elbette ki bu büyük bir ekibin ortak çalışması, gönül birliği etmesi ile mümkün olabildi… Bu başarıda başta DTGB Başkanı Hasan Ali Karasar olmak üzere, ev sahibi kuruluşlar olarak Atatürk Gençlik Teşkilatı adına Nilgün Asan’a, Gaspıralı Gençlik Teşkilatı adına Erol Menadil’e, TC Köstence Başkonsolosu Serap Ataay’a, Nilüfer Mahmut’a, Emgil Asan’a, Fetin Geambulat’a, Sabit Danış’a, Türk Ocakları Genel Merkezi adına koordinatörlük görevini üstlenen Kerim Ünal’a, Ankara’daki hazırlıkları yürüten Dündar Yahnici, Oruç Kavuncu, Çağrı Uysal, Ataner Demirel, İşbara Karakaya, Işıl Yavuz, Ayşe Kavuncu, Gökçen Ekici, Sabri Gürzümcü, Zeki Coşkun ve burada ismini zikredemediğim diğer bütün genç arkadaşlara da ayrıca teşekkür etmek lazım. Kurultaya Elşad Abdullah ile birlikte bendenizin de bir miktar katkısı olabildi ise, ne mutlu bize…
Bir Sonrakinde Buluşmak Üzere…
Günlerin çabucak bitip de ayrılık vakti yaklaştığında herkes Kurultay anısına birbirine çeşitli hediyeler vermekte ve bir sonraki Kurultayda (Gagauzyeri’nde) görüşmek temennisiyle sözleşmekteydiler.
Gelirken yaşanan coşku, kurultayın sonunda yerini hüzne bıraksa da tarihi bir olayın iştirakçisi olmak ve Türk Dünyasının geleceği adına bir şeyler yapabilmek elbette ki gurur vericiydi.
Otelden ayrılan her giden kafilenin ardından söylenen “ayrılmanız, ayrılmanız” diye başlayan adlı Tatar yırı aslında “Dilde, Fikirde İşte Birlik” in bir başka ifadesiydi. Bir yumruk olan Türk Dünyası gençlerinin kalplerine kazıdığı birlik ve beraberlik imzalarıydı.
Ne mutlu gönlünde Türk Milliyetçiliği ateşi sönmeyenlere...
M. Akif Albayrak /Ankara
akifalbayrak@yahoo.com
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
